Γράφει η Νέλη Χαχάμη
Πουθενά αλλού δεν ένιωσα τη ζωή μου τόσο δικαιωμένη όσο πάνω στη γέφυρα ενός πλοίου. Στη θέση τους τη σωστή, τα πάντα: οι βίδες , οι λαμαρίνες, οι σωλήνες, τα συρματόσχοινα, οι αεραγωγοί, τα όργανα πλεύσεως· και ο ίδιος εγώ που εγγράφω την αέναη μεταβολή παραμένοντας στο ίδιο σημείο. Ένας πλήρης, αυτάρκης και συγκροτημένος κόσμος που μου ανταποκρίνεται και του ανταποκρίνομαι και εισχωρούμε μαζί σαν ένα σώμα στον κίνδυνο και στο θαύμα.
Πλοίο διαρκείας η χώρα μου.
Οδ. Ελύτης, Ο μικρός ναυτίλος
Ήταν πέρυσι τον Αύγουστο που πρωτογνώρισα το θαύμα που ονομάζεται Αστυπάλαια. Ξεκίνησα απ’ την πολύβουη Αθήνα για να καταλήξω, μετά από 11 ώρες στο αγριεμένο Αιγαίο του Αυγούστου, σ’ένα νησί τόσο αλλιώτικο και μαγικό. Τόσο μακριά απ’ τον θόρυβο των ανθρώπων της στεριάς. Αν έπρεπε να διαλέξω μία λέξη που θα χαρακτηρίσει αυτόν τον τόπο θα ήταν η εξής: αυθεντικός. Τόπος που τον κάνουν οι άνθρωποί του. Οι Αστυπαλίτες, που αφού σε κάνουν έναν απ’ αυτούς, όταν έρχεται η ώρα της επιστροφής, σου λένε με βλέμμα παιδιού ‘μείνε’.
Ένα χρόνο μετά απ’ τον ομορφότερο ίσως Αύγουστο της ζωής μου, αποφάσισα πως είχε έρθει η ώρα να καταγραφεί όλη η μαγεία του νησιού-πεταλούδα σ’ ένα οδοιπορικό. Κι έτσι πήρα τον δρόμο της επιστροφής-διότι στην Αστυπάλαια δεν πηγαίνεις, επιστρέφεις-ανυπομονώντας να δω να ξεπροβάλλει, μετά την απόκρημνη Αμοργό, το μικρό λιμανάκι της Αστροπαλιάς.
Η Αστυπάλαια ανήκει διοικητικά στα Δωδεκάνησα κι όχι στις Κυκλάδες, κι ας μοιάζει παράδοξο από κάθε άποψη. Έχει το σχήμα πεταλούδας και στέκει μοναχική ανάμεσα σε Κυκλάδες και Δωδεκάνησα. Το ταξίδι με το πλοίο είναι περίπου 11 ώρες, ενώ έχει και αεροδρόμιο με καλή σύνδεση με Αθήνα. Ξεκινώντας στο λιμάνι και σκεπτόμενος τις ώρες του ταξιδιού, δεν σου περνάει καν απ’ το μυαλό πόσο θα σε αποζημιώσει αυτός ο μικρός παράδεισος.
Αναχώρηση από βροχερό Πειραιά, Τετάρτη 27 Ιουνίου, ώρα 06.45. Άφιξη στην ηλιόλουστη Αστυπάλαια στις 17.30.
Στο λιμάνι μας περίμενε το μικρό-για τους γνώστες κλασικό-λεωφορείο του ΚΤΕΛ, το οποίο είναι και το μοναδικό του νησιού. Τα δρομολόγιά του όμως είναι έτσι διαμορφωμένα που βολεύουν πολύ και μπορείς να γυρίσεις το νησί χωρίς άλλο μέσο. Ο Άνθιμος και η κόρη του Ανδριάννα , σε περιμένουν άνετοι και γελαστοί, όπως κάθε σωστός Αστυπαλίτης. Ενσωματώνεσαι αμέσως. Κι αν ακόμα κουβαλάς λίγη στεριανή τρέλα σε καλμάρει ο Άνθιμος, με τη νησιωτική ηρεμία του, που φωνάζει “έφτασες στην Αστυπάλαια, τι γκρινιάζεις; όλα τ’ άλλα θα τα βρεις”.
Μετά από περίπου 10 λεπτά, φτάνουμε στον Πέρα Γιαλό, την φυσική προέκταση της Χώρας, στην πλαγιά. Εκεί μας υποδέχεται η αγαπημένη μας Μάρθα, η ιδιοκτήτρια των παραδοσιακών διαμερισμάτων Ανεμόσυρις. “Σας είχα προειδοποιήσει πως η καρδιά σας θα έμενε εδώ!”, χαμογελάει και βουτάει τις αποσκευές μας.
Μόλις δέκα λεπτά-φυσικά με τα πόδια-απ’ το κεντρικότερο σημείο της Χώρας, και μόλις 2 λεπτά απ’ την παραλία του Πέρα Γιαλού, το παλιό λιμάνι, τα όμορφα και πολύ προσεγμένα σπιτάκια που διαθέτει η Μάρθα αποτελούν εξαιρετική επιλογή διαμονής. Διατηρώντας το παραδοσιακό νησιωτικό στοιχείο και παρέχοντας κάθε σύγχρονη άνεση, τα διαμερίσματα Ανεμόσυρις εγγυώνται τις τέλειες διακοπές. Το μυστικό βρίσκεται στο μεράκι και την αγάπη της νεαρής ιδιοκτήτριας γι’ αυτό που έχει μόνη στήσει κι έτσι όλα τα υπόλοιπα προκύπτουν αβίαστα. Η τοποθεσία ιδανική, το περιβάλλον άψογα διαμορφωμένο, το Ενετικό κάστρο, επιβλητικό, δεσπόζει ακριβώς από πάνω. Πώς να μην επιλέξουμε χωρίς δεύτερη σκέψη τα παραδοσιακά διαμερίσματα Ανεμόσυρις ως βάση για το οδοιπορικό μας; Ένα χρόνο πριν επέλεξα Ανεμόσυρις σχεδόν κατά τύχη. Όλα μου τα χρόνια στο εξής-είπαμε, στην Αστυπάλαια επιστρέφεις-θα είναι το εξοχικό που δεν έχω στο νησί.
Νωρίς το βράδυ πια, ανεβαίνουμε στην πλατεία της Χώρας, στους μύλους, για βόλτα, φαγητό, ποτά. Χαρακτηριστικό του τόπου είναι το ότι ενώ την ημέρα λαγοκοιμάται, ήσυχος και νωχελικός(τα πάντα κλείνουν μεταξύ 3μ.μ. και 6μ.μ.), όταν πέφτει ο ήλιος αρχίζει να ξυπνά και να αναπνέει. Στην Αστυπάλαια θα τριγυρίζεις στα στενά σοκάκια κάτω απ’ το κάστρο, θα αράζεις στους μύλους και θα πίνεις μπύρες στα μεγάλα σκαλοπάτια που βρίσκονται παντού μέχρι να χαράξει και θα νιώθεις πως η ζωή κυλά τη νύχτα. Καλωσήλθες.
Ολόκληρη η Αστυπάλαια είναι πίνακας ζωγραφικής. Οι εικόνες που θα συναντήσεις είναι όλες ονειρικής αισθητικής. Πάντοτε όμως κάτι ξεχωρίζεις, κάτι που σ’ εσένα μιλά περισσότερο. Παρακάτω, τα δικά μας αγαπημένα, μέρη που μας ένωσαν με το νησί.
Χώρα
Οκτώ μύλοι με κόκκινο ‘καπέλο’, μικρά μπαράκια, ταβερνάκια, ένα μόνο περίπτερο και ωραίοι άνθρωποι. Το σκηνικό που θα αντικρίσεις στη Χώρα, η οποία είναι χωρίς υπερβολή αν όχι η ομορφότερη, μια απ’ τις ομορφότερες του Αιγαίου. Χτισμένη στην κορυφή μιας πλαγιάς και περιμετρικά του Ενετικού κάστρου, είναι το διαμάντι του νησιού. Στενά σοκάκια, μεγάλα και πολλά σκαλοπάτια, μικρά σπιτάκια με μικροσκοπικές χρωματιστές πόρτες, στενά μπαλκονάκια. Χαίρεσαι να περπατάς και δεν δίνεις σημασία στον ανήφορο. Σε κάθε γωνία κάποιος ντόπιος σου πιάνει την κουβέντα, σου δίνει νερό, γλυκό του κουταλιού, καφέ. Μαζεύεις ιστορίες και νιώθεις μια πρωτόγνωρη οικειότητα. Όταν φτάσεις στο κάστρο, στα πόδια σου απλώνεται το πέλαγο και μπορείς να δεις μεγάλο μέρος του νησιού που περιμένει να το εξερευνήσεις.
Ξακουστό και εμβληματικό το καφενείο του Μουγγού, βρίσκεται πάνω στην πλατεία. Εδώ και περισσότερα από 100 χρόνια ακούει μυστικά και ιστορίες που όμως πάντα παραμένουν εκεί. “Στον μουγγό τα λες όλα σου τα μυστικά!” αστειεύονται οι ντόπιοι. Θαλασσινά που ψήνονται στην είσοδο και μπορείς να διαλέξεις, ένα μικρό μπαλκονάκι, άπειρες φωτογραφίες χρόνων στους τοίχους, τσίπουρα και αφηγήσεις. Θαμώνες όλων των ηλικιών και διαφορετικών ‘κόσμων’ μοιάζουν μια παρέα. Ο Μουγγός είναι σημείο συνάντησης και η αρχή της βραδιάς στην Αστροπαλιά.
Λίγο παρακάτω το ΄Μελτέμι’, είναι το μέρος που ελπίζεις να βρεις σε κάθε νησί. Καφές, υπέροχο πρωινό, τα διάσημα αστυπαλίτικα πουγκιά, γλυκά, κοκτέιλς και το πιο κουλ προσωπικό έβερ. 40 χρόνια εμπειρίας, είναι μάλλον αρκετά για να σου προσφέρει αυτό ακριβώς που θέλεις. Στέκι για κάθε ώρα της ημέρας και της νύχτας.
Μέσα στον ένα μύλο της πλατείας θα μάθεις κάθε πληροφορία που σου χρειάζεται όσο βρίσκεσαι στο νησί, στον διπλανό θα γνωρίσεις την πιο χαριτωμένη δανειστική βιβλιοθήκη που έχεις δει, ενώ ο τελευταίος, κοιτώντας το κάστρο, είναι η Τράπεζα των Θεών. Εκεί λοιπόν θα γνωρίσεις τον Ηλία και την Ευδοκία, δυο χαρακτηριστικούς Αστυπαλίτες που με μόνιμο χαμόγελο και γλυκά πειράγματα θα σου δώσουν ό,τι κι αν ζητήσεις απ’ το μικρό σούπερ μάρκετ τους.
Ακριβώς κάτω απ’ το κεντρικό πλακόστρωτο της Χώρας, απ’ το παράλληλο δρομάκι μπορεί κανείς να δει το μοναδικό βρεφικό νεκροταφείο του κόσμου. Εκατοντάδες ενταφιασμένα βρέφη που πιθανολογείται πως έγιναν θυσία σε θεούς.
Ακριβώς κάτω απ’ τη Χώρα, και προς το Λιβάδι βρίσκεται το Μαγαζάκι, παραλία με λευκό βότσαλο και σκούρα πράσινα νερά. Ιδανική για ολοήμερη ραστώνη στην ακροθαλασσιά. Έχε όμως μαζί σου αθλητικά γιατί πρέπει να πηδήξεις από ένα βράχο για να καταλήξεις στην παραλία. Ας γενικεύσω. Παντού στην Αστυπάλαια έχε μαζί σου τα αθλητικά.
Βάτσες
Αρχίζοντας να εξερευνεί κανείς το τοπίο, θα διαπιστώσει πως πρόκειται για νησί με κρυστάλλινα και ιδιαίτερου χρώματος νερά. Παραλίες με μικρά βότσαλα, παραλίες με ψιλή άμμο, παραλίες με μεγάλες λευκές πέτρες, βραχάκια. Όπου κι αν κάνεις τη βουτιά σου, θα κολυμπήσεις σε υπέροχα, κρύα νερά που δεν θα χορταίνεις. Παράλληλα, θα καταλάβεις αμέσως πως χρειάζεται περπάτημα και συχνά πεζοπορία. Κι αυτό θα κάνει την εμπειρία ακόμη πιο συναρπαστική. Σαν ανυπόμονο παιδάκι που περιμένει το δώρο, θα περπατάς στο ξερό πετρώδες τοπίο, αναμένοντας να αντικρίσεις τοπία που τελικά είναι μακράν καλύτερα απ’ ό,τι περίμενες.
Βάτσες, η διασημότερη παραλία του νησιού. Φτάνεις μετά από ένα μικρό σαφάρι στο καταφύγιο άγριων ζώων της Ασυπάλαιας, διασχίζοντας ένα μοναδικό φυσικό τοπίο, μέσω ενός χωματόδρομου που περνά από δυο πλαγιές. Απότομοι βράχοι, γκρεμοί και κορυφές συνθέτουν την εικόνα και μετά από περίπου μισή ώρα αρχίζεις να βλέπεις στο βάθος τα καταγάλανα νερά. Είναι μια παραλία εξαιρετικής ομορφιάς, που συνήθως την πιάνει ο άνεμος με αποτέλεσμα να μπορείς να απολαύσεις παιχνίδια με τα τεράστια τιρκουάζ κύματα, μονολογώντας πως δεν γίνεται να είναι τόσο όμορφο μέρος.
Πλάκες
Προς την άλλη πλευρά του νησιού και με κατεύθυνση τον οικισμό Μαλτεζάνα, θα βρεις τις Πλάκες. Θα παρκάρεις στο δρόμο και θα κατεβείς με τα πόδια. Μια μικρή παραλία με καταπράσινα νερά και λεία βράχια, σαν πλάκες, θα σε περιμένει κάτω απ’ τους βράχους, τους οποίους και θα πηδήξεις. Σε κάθε περίπτωση αξίζει το περπάτημα( κυρίως την ανάβαση) και την μίνι αναρρίχηση. Οι φωτογραφίες, εν προκειμένω, είναι το 1 εκατοστό αυτού που πραγματικά αντικρίζεις. Εφοδιάσου με προμήθειες και πέρασε εκεί όλη σου την ημέρα.
Βαθύ
Παίρνοντας τον καινούριο, φαρδύ δρόμο μετά τον Σχοινώντα και χωρίς να συναντήσεις σχεδόν τίποτα άλλο στη διαδρομή-η οποία είναι πολύ ενδιαφέρουσα-θα καταλήξεις στο Βαθύ. Μέρος με μάλλον αλλόκοσμη ομορφιά και ησυχία. Όταν αρχίσεις να κατηφορίζεις, θα ξεπροβάλλει το Βαθύ, το οποίο θα μπερδέψεις με λίμνη, καθώς ο όρμος είναι εξαιρετικά κλειστός. Δεν θα βρεις τίποτα εκτός μιας ταβέρνας. Θα σε συνεπάρει, όμως σίγουρα, η περίεργη ομορφιά του τοπίου.
Μπλε Λιμανάκι, Καμινάκια, Στενό, Αγ. Ιωάννης, Χρυσή άμμος, Αγ. Κωνσταντίνος είναι οι βασικές παραλίες του νησιού που δεν πρέπει να παραλείψεις να γνωρίσεις, όντας όμως πάντα προετοιμασμένος για χωματόδρομο και, είπαμε, περπάτημα. Πρόθυμος να σε κατευθύνει και να σε εξοπλίσει με το κατάλληλο όχημα, ο Γιάννης στο γραφείο ενοικιάσεων αυτοκινήτων ‘Κυραννός’, θα σε υποδεχθεί με πλατύ χαμόγελο και χρήσιμες πληροφορίες.
Η Αστυπάλαια-ευτυχώς-δεν είναι το νησί της ξαπλώστρας, του τουρισμού και της φασαρίας. Είναι το ακριβώς αντίθετο. Απευθύνεται σε πολύ συγκεκριμένα γούστα και μόνο τότε θα μπορέσεις να την γνωρίσεις στην πραγματική της διάσταση και να την απολαύσεις. Ωστόσο, Μαλτεζάνα και Λιβάδι προσφέρονται αν ονειρεύεσαι κλασικές… ελληνικές διακοπές με ξαπλώστρα και ταβέρνα στο κεφάλι. Να σημειώσω, όμως, πως ίσως πρέπει ν’ αλλάξεις προορισμό σ’ αυτήν την περίπτωση.
Είπα και παραπάνω για τους Αστυπαλίτες. Το επαναλαμβάνω. Αυτός ο τόπος είναι οι άνθρωποί του. Ξεχωριστής ποιότητας άνθρωποι, προσιτοί, εξαιρετικά φιλόξενοι, βγαλμένοι από άλλη εποχή. Η εντύπωση που θα σου προκαλέσουν όταν τους πρωτογνωρίσεις θα γίνει απ’ τις πιο γλυκές σου αναμνήσεις. Τις ημέρες που θα μείνεις, θα νιώσεις πως ζεις σε παράλληλο σύμπαν, σε άλλο κόσμο. ‘Θα ζεσταθεί η ψυχή σου’ μου είπε ο κ. Πανορμίτης. Και υπήρξε εξαιρετικά εύστοχος. Θα θυμηθείς στο νησί αυτό τι σημαίνει κανονικός άνθρωπος, θα αποκοπείς απ’ το ατελείωτο δήθεν που άφησες πίσω και θα ζήσεις για λίγο όπως θα ΄πρεπε να ζεις κάθε μέρα. Θα ζηλέψεις ,αργότερα, αυτούς του ανθρώπους γι’ αυτό που έχουν και γι’ αυτό που καταφέρνουν διατηρούν. Είναι προσόν και δώρο να είσαι Αστυπαλίτης. Με μια ιδιαίτερα χαριτωμένη τρέλα-τρέλα της παιδικής ηλικίας-να τους χαρακτηρίζει, οι ντόπιοι είναι ένας θησαυρός που αν τον ανακαλύψεις, θα τον κουβαλάς μέσα σου στο εξής.
Οι μέρες κυλούν σαν νερό και θα προσπαθήσεις μάταια να αποδεχθείς πως η Αστροπαλιά δεν εξαντλείται. Κι ακριβώς την ίδια στιγμή θα ορίζεται, μ’ αυτόν τον τρόπο, το επόμενο ραντεβού σας.
Τρίτη 3 Ιουλίου, 01.50 π.μ., λιμάνι Αστυπάλαιας. Αναχώρηση για Αθήνα.
Με πάρα πολλές, μοναδικές εικόνες και εμπειρίες στο μυαλό μας μπαίνουμε στο πλοίο. Φέτος έφυγα γνωρίζοντας με σιγουριά πια, πως θα είναι το νησί μου αυτή η μοναχική πεταλούδα του Αιγαίου. Θα είναι το νησί που θα περνάω τα καλοκαίρια μου, η δική μου Ιθάκη. Και σε πολλά πολλά χρόνια, θα περνάω τα πρωινά του Σεπτέμβρη μου, με εφημερίδα στον Μουγγό, έχοντας να διηγηθώ νοσταλγικές ιστορίες στους νεοφερμένους.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στην Μάρθα για την πρόσκληση και την άψογη φιλοξενία. Και κυρίως γιατί στάθηκε η αφορμή να γίνει για εμάς ένας τόπος τόσο μακρινός, τόπος μας.
Αυτό το οδοιπορικό δεν θα ολοκληρωνόταν χωρίς την πολύτιμη βοήθεια της Βίκυς Χ., που με την καλλιτεχνική της ματιά με καθοδήγησε με τον καλύτερο τρόπο.
Κανένα ταξίδι δεν είναι το ίδιο χωρίς τους συνοδοιπόρους, γι’ αυτό και πρέπει να ευχαριστήσω ιδιαιτέρως εκείνους που μαζί περάσαμε αυτές τις 6 ‘μπλε’ ημέρες.
Εις το επανιδείν, τόπε μαγικέ!
Ένα δειλινό στο Αιγαίο περιλαμβάνει τη χαρά και τη λύπη σε τόσο ίσες δόσεις που δεν μένει στο τέλος παρά η αλήθεια.
Οδ. Ελύτης, Ο μικρός ναυτίλος
