Γράφει ο Δημήτρης Λάμπρου
Είχαμε αφήσει το προηγούμενο σημείωμα (Ο Εβλιγιά Τσελεμπή στη Λιβαδειά-Μέρος Α’) στην περιγραφή της Λιβαδειάς του 1668 που ο Εβλιγιά Τσελεμπή οργανώνει γύρω από διάχυτες πληροφορίες σημαντικές ή ασήμαντες αλλά πάντως αξιανάγνωστες. Η θεοκρατική διάσταση της αφήγησης είναι φυσικό να καταλαμβάνει δεσπόζουσα θέση καθώς η όλη προσέγγιση του Εβλιγιά διέπεται από μια βαθιά θρησκευτικότητα -μέρος της κυρίαρχης αυτοκρατορικής ιδεολογίας. Για τα τζαμιά και τα άλλα ισλαμικά θρησκευτικά κτήρια οι αναφορές του δεν σημειώνουν τη θέση τους με ακρίβεια προφανώς γιατί δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Εκτός από το τζαμί/μεστσίτι (χωρίς μιναρέ) στην αρχή της σημερινής οδού Στρατηγού Ιωάννου, ένα μισογκρεμισμένο κτήριο πού “συγκέντρωνε όμως πολύ κόσμο”. Εδώ ο περιηγητής στέκεται και καταγράφει τη χρονολογημένη επιγραφή που ήταν εντοιχισμένη στη νοτιοανατολική θύρα η οποία έβλεπε προς τη Μέκκα: “Το μεστσίτι αυτό το έχτισε ο Μπαλή Μπέης προς τιμή του ονόματος του θεού με δικά του έξοδα για οίκο προσκυνητών το 1524/1525 (χριστιανικό ημερολόγιο/931 μουσουλμανικό)“. Ευάερα και ονομαστά τζαμιά στη Λιβαδειά ήταν ακόμα το του μαγειρείου, το λεγόμενο και Σουλεϊμανιγιέ τζαμί, το τζαμί του Μουσταφά, το τζαμί του Βοϊβόνδα (πιθανόν σημερινή Μητρόπολη) και το τζαμί Μασχαλετίν (Αγία Αννα-Ζαγαράς). Στην πόλη υπήρχαν ακόμα τρεις τεκέδες δερβίσηδων δηλαδή προσευχητήρια ασκητών που ήταν φτωχοί μουσουλμάνοι μοναχοί, γνωστοί ως δερβίσηδες. Υπήρχαν επιπλέον δύο μεντρεσέδες που ήταν δημόσια μουσουλμανικά ιεροδιδακτήρια με οικότροφους σπουδαστές οι οποίοι διδάσκονταν την αραβική γλώσσα, μαθηματικά και την καλλιγραφία. Παράλληλα, εντρυφούσαν στην ισλαμική φιλοσοφία, ηθική και θεολογία.
.
Οπως και στους Ευρωπαίους περιηγητές αλλά και τους σημερινούς επισκέπτες βαθιά εντύπωση στον Εβλιγιά Τσελεμπή έκαναν το Κάστρο της Λιβαδειάς και η Ερκυνα, το ποτάμι της. Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχουν οι γνωστές παραδοξολογίες που σχετικοποιούν τη σημασία των πληροφοριών που μας παραδίδει αλλά υπάρχουν και στοιχεία πολύτιμα τα οποία μας παρέχουν εικόνες εναργείς της Λιβαδειάς εκεί στο τέλος του 17ου αιώνα.
Στο μέσον ακριβώς της πόλης, αφηγείται ο Εβλιγιά, τρέχει ένας θαυμάσιος ποταμός. Το νερό του είναι διαυγές, καθαρό, κρυστάλλινο, χωνευτικό και εύγευστο. Η Ερκυνα, σύμφωνα με τον περιηγητή μας, πηγάζει από το όρος Γιεχούτ στα βουνά της Ναυπάκτου και διέρχεται κάτω από τρεις στέρεες γέφυρες που χρησιμεύουν στην επικοινωνία των κατοίκων. Στη δεξιά και την αριστερή όχθη του ποταμού είναι κτισμένη η πόλη, η αγορά της με τα όμορφα καφενεία, τη δεξαμενή της και το σιντριβάνι του Βοεβόδα. Αυτός ο τελευταίος, μένει σε ένα ωραίο και “καλλιτεχνικό” μέγαρο/σεράι με ωραίους κήπους και σιντριβάνια και συγκεντρώνει στα χέρια του την πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πόλη που την “κρατάει με 200 άνδρες. Η κρεμάλα, η πολιτική διοίκηση, τα εγκλήματα, οι ποινές ανήκουν όλα εις τον βοεβόδα“. Στα νερά της Ερκυνας, τα οποία κινούν και ένα βυρσοδεψείο, αντικατοπτρίζεται η κοινωνική και οικονομική ζωή της πόλης. Είναι αυτά που της δίνουν τη ζωή πριν διέλθουν από την περιοχή της Χαιρώνειας και χυθούν στη Μεσόγειο! (πάντα σύμφωνα με τον Εβλιγιά).
Για το Κάστρο της Λιβαδειάς που κατά τον Εβλιγιά “είναι ένα κορυφαίο φρούριο υψωμένο μέχρι τους αιθέρες, όμοιο με λευκό μαργαριτάρι πάνω στο μεγάλο βράχο” θα συνεχίσουμε στο τρίτο και τελευταίο μέρος τους αφιερώματος.
Δείτε το πρώτο μέρος εδώ: https://viotiaplus.gr.185-138-42-70.linuxzone138.grserver.gr/archives/23414
ΠΗΓΕΣ – ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
