Γράφει η Αγγελική Εκμετζόγλου
O κόσμος αλλάζει. Με ταχύτητα που αδυνατούμε να παρακολουθήσουμε. Και με βία που δεν υποψιαζόμαστε το εύρος της. Σαν κύματα σε αθέατους ωκεανούς που δεν αντιλαμβανόμαστε παρά την ορμή με την οποία διαδίδονται. Όταν πλησιάζουν όμως την παράλια αυλή μας και βγαίνουν στην ορατή επιφάνεια της ζωής, σηκώνονται συμπιεσμένα σ’ ένα ύψος θανατηφόρο, έτσι που δεν μπορείς να τα αγνοήσεις, πολύ περισσότερο να τα αντιμετωπίσεις,
Ο κόσμος απ’ την αρχή. Με νέα καταστατικά λειτουργίας, συμφωνίες άτυπες και εγκύκλιες οδηγίες των κέντρων προς την υπήκοη περιφέρεια. Με προεργασία χρόνων και μεθοδολογία διασποράς. Με προτίμηση στη συντηρητική εφαρμογή και στη χρήση ενδεδειγμένων φίλτρων για τον έλεγχο των αντιδράσεων. Άλλωστε έχουν προηγηθεί επιχειρήσεις συντονισμένες αποπνευματοποίησης, απανθρωποποίησης, αποψίλωσης κάθε αξίας που κρατούσε σταθερό το έδαφός μας να μη βουλιάξουμε.
Εμπλουτίζονται μέρα τη μέρα οι σελίδες μιας στοχευμένης «αφήγησης», πλασαρισμένης με ετικέτες ελκυστικές στα κατασκευασμένα παραπειστικά ιδεολογήματα μιας μισθωμένης διανόησης που εκχώρησε για λίγα αργύρια τη διανόησή της. Κι εμείς άβουλοι καταναλωτές της ελεγχόμενης πληροφόρησης και γνώσης, δεν έχουμε από πού να πιαστούμε να μη μας σκορπίσει ο αέρας. Απομακρύνεται ολοένα η δυνατότητα κατανόησης. Απενεργοποιείται σταδιακά o ενεργός πολίτης και ο μηχανισμός αυτοπροστασίας με την ανάσυρση χαρακτηριστικών και ιδιοτήτων που έδιναν ανάστημα στους ανθρώπους και αξία στη ζωή, μήπως και αναγνωρίσουμε μια απ’ τις καταγεγραμμένες διαστάσεις του.
Οι ερωτήσεις αναπάντητες επιστρέφουν τροφοδοτώντας μια αδιαχείριστη αγωνία στην ανεξάντλητη διαδοχή των εκπλήξεων για όλα, για την εικόνα, τους τρόπους, τα όρια, την ιστορία του που ξαναγράφεται, την τέχνη όπου τα σημαινόμενα απαξιώνονται εκ προοιμίου χάριν των σημαινόντων, για τη γλώσσα πρωταρχικά κι ας μπήκε τελευταία.
Γιατί τα ονόματα αυτό που ήταν πια δεν είναι. Στρεβλώθηκαν τα νοήματα, ξεχείλωσαν σαν τα φτηνά μακό για να χωρέσουν τα νέα σώματα εννοιών, των κατάλληλων για τα διεθνή μεγέθη που επιβάλλονται. Αυτά που από καιρό διδασκόμαστε από πολλές πηγές ταυτόχρονα και σε ανύποπτο χρόνο, με συχνές επαναλήψεις της ύλης, για ταχεία αφομοίωση, για τέλεια συμμόρφωση σαν να είναι βιωμένο υλικό, δική μας επιχειρηματολογία, προσωπικές οι θέσεις. Η προσωπική όμως διερεύνηση τείνει να εκλείψει ως δυνατότητα. Μας μάθανε να παίρνουμε έτοιμη την τροφή μας.
Θα αντιτάξει κανείς ότι είναι φυσικός νόμος οι καιροί να αλλάζουν, οι εποχές, ο κόσμος, οι άνθρωποι πιθανόν. Ναι, αλλά στην προοπτική της αναμόρφωσης. Στην υπόθεσή μας μετράμε κυρίως αλυσιδωτές παραμορφώσεις. Έναν κόσμο δηλαδή που γίνεται όλο και πιο άφιλος, ξένος. Που μας συρρικνώνει μέχρι να μας αφανίσει. Που δεν μας χωρά γιατί στενεύει όσο διευρύνεται. Δεν είναι ο κόσμος που οραματιστήκαμε, ένα μόρφωμα είναι. Ένα πείραμα ίσως να μετρηθούν τα αντανακλαστικά μιας τεχνητής πραγματικότητας συμβατής με την αγελοποίηση που εξυπηρετεί το παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Μια δοκιμή να εκτιμηθεί η ελαστικότητα των συνειδήσεων και η επιτυχής έγχυση του ανθεκτικού στελέχους που ομογενοποίηση λέγεται στο αίμα.
Μπορεί και να πετύχει. Η αμφιβολία, η σύγχυση, η ματαιότητα, ο φόβος σκουριάζουν τις άγκυρες αλήθειες μας που κολλάνε στον βυθό της σύστασής μας φιμωμένες. Μπορεί όμως και όχι. Γιατί οι άγκυρες αλήθειες όσο διατηρούνται διασφαλίζουν την ευστάθεια. Κι εκλύουν πάντα φως, ενέργεια που μετασχηματίζεται σε σθένος ψυχικό ώστε να μην παραδοθούμε σ’ αυτόν τον νέο κόσμο που έρχεται , τον άσχημο κόσμο, που αδειάζει σιγά σιγά από τον άνθρωπο.
Κι αν η φωνή μας πνίγεται στις εν χορώ φωνασκίες, αν ο φόβος του αποκλεισμού κλονίζει την πίστη, ας σκεφτούμε: Όλοι μαζί αθροίζουμε το λίγο μας και το κάνουμε πολύ. Μένει η απόφαση. Δίπλα μας υπάρχουν άνθρωποι αδιάφθοροι, ανιδιοτελείς, ικανοί, που κρατάνε στο κέντρο τον άνθρωπο και έχουν ένα συλλογικό όραμα. Η ποιότητα του πολίτη εξάλλου έλκει την ποιότητα αυτών που χρίζει ως ηγέτες του. Ας τους δείξουμε, ας τους πείσουμε να μπουν στην πρώτη γραμμή με το αίσθημα του ηθικού χρέους, για «να μην αφήσουμε την απαισιοδοξία της γνώσης, να νικήσει την αισιοδοξία της βούλησης».
Θα σταθώ σε αυτό που λες: “όπου τα σημαινόμενα απαξιώνονται εκ προοιμίου χάριν των σημαινόντων, για τη γλώσσα πρωταρχικά κι ας μπήκε τελευταία”. Η εξουσία καταστρέφει τη γλώσσα και διαστρέφει το νόημα των λέξεων σε περιόδους κρίσης. Ο Θουκυδίδης στο Γ’ Βιβλίο του 82-83 δίνει μια εναργή περιγραφή αυτής της διαστρέβλωσης: [3.82.4] Και κατήντησαν να μεταβάλουν αυθαιρέτως την καθιερωμένην σημασίαν των λέξεων, δια των οποίων δηλούνται τα πράγματα. Τωόντι, η μεν παράλογος τόλμη εθεωρήθη ως ανδρεία, ετοίμη εις θυσίαν χάριν των πολιτικών ομοφρόνων, η προνοητική διστακτικότης ως εύσχημος δειλία, η σωφροσύνη ως πρόσχημα ανανδρίας, η δια κάθε τι σύνεσις ως βραδυκινησία. Η τυφλή παραφορά εκρίθη ως ανδρική αρετή, ενώ η χάριν ασφαλείας περαιτέρω σκέψις ως εύσχημος πρόφασις υπεκφυγής. [3.82.5] (μετάφραση Ελευθερίου Βενιζέλου).
Δεν έχουν αλλάξει πολλά όπως εύκολα μπορεί να διαπιστώσει κανείς. Εκτός… Εκτός από τη δική μας βούληση να μην επιτρέψουμε για μια ακόμη φορά στην αθλιότητα να κυριαρχήσει. Να προτάξουμε την αισιοδοξία της βούλησης στην απαισιοδοξία της γνώσης τόσο της ιστορικής όσο και της του συσχετισμού των δυνάμεων.