του Δημήτρη Λάμπρου
Η ανάπτυξη έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας όπως οι ανεμογεννήτριες και οι συστοιχίες μπαταριών έχει εντατικοποιηθεί στη Βοιωτία στο πλαίσιο της στρατηγικής για «πράσινη ανάπτυξη». Ωστόσο η εγκατάσταση αυτών των έργων προκαλεί σοβαρά ζητήματα περιβαλλοντικής υποβάθμισης και κοινωνικής έντασης ιδιαίτερα όταν απουσιάζει ολοκληρωμένος χωροταξικός και κοινωνικός σχεδιασμός.
Η περιβαλλοντική επίπτωση είναι σημαντική: ορεινές και δασικές εκτάσεις, πολλές εξ αυτών με υψηλή αισθητική και οικολογική αξία, υφίστανται δραστικές αλλαγές μέσω αποψιλώσεων, διανοίξεων δρόμων και αλλαγής του φυσικού ανάγλυφου. Σε πεδινές περιοχές οι ενεργειακές εγκαταστάσεις απομακρύνουν μόνιμα την γεωργική δραστηριότητα με επιπτώσεις στην αγροτική παραγωγή και την επισιτιστική επάρκεια. Παράλληλα, σε περιοχές περιβαλλοντικής προστασίας όπως το δίκτυο Natura 2000 η απουσία εμπεριστατωμένων περιβαλλοντικών μελετών αυξάνει τον κίνδυνο απώλειας βιοποικιλότητας.
Σε κοινωνικό και θεσμικό επίπεδο εντοπίζεται σοβαρό έλλειμμα διαφάνειας. Πολλές τοπικές κοινωνίες δηλώνουν πως η ενημέρωση για τέτοιου είδους επενδύσεις ήταν είτε απούσα είτε προσχηματική, με τις αποφάσεις να λαμβάνονται κεντρικά χωρίς συμμετοχή των πολιτών ή της τοπικής αυτοδιοίκησης. Επίσης, έχει παρατηρηθεί πως σε αρκετές περιπτώσεις η αναγνώριση των έργων ως «στρατηγικής σημασίας» προηγείται των σχετικών αποφάσεων από το Συμβούλιο της Επικρατείας γεγονός που προκαλεί εύλογες αντιδράσεις ως προς τη νομιμότητα και τη θεσμική συνέπεια.
Η αποθήκευση ενέργειας μέσω συστοιχιών μπαταριών μεγάλης χωρητικότητας, ειδικά όταν τοποθετούνται πλησίον κατοικημένων περιοχών, εγείρει ανησυχίες για ζητήματα δημόσιας ασφάλειας και υγείας. Η πιθανότητα θερμικής εκτροπής, έκλυσης τοξικών αερίων ή και ανάφλεξης απαιτεί εξειδικευμένο σχεδιασμό κινδύνου και αξιολόγηση κινδύνου που συχνά απουσιάζει.
Η ενεργειακή μετάβαση προς πιο βιώσιμα μοντέλα παραγωγής ενέργειας είναι στρατηγικά αναγκαία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, η χωρίς σχεδιασμό και συμμετοχή των πολιτών υλοποίηση έργων ΑΠΕ, κινδυνεύει να μετατραπεί από ευκαιρία σε απειλή. Απαιτείται ενίσχυση των θεσμικών εγγυήσεων, σεβασμός στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον και ουσιαστική συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στη λήψη αποφάσεων.
Επιστρέφουμε στο θέμα των ΑΠΕ και των “μπαταριών” με αφορμή τη σημερινή κινητοποίηση των κατοίκων και των τοπικών αρχών στην Αλίαρτο που επιχειρούν να αποτρέψουν την εγκατάσταση συστοιχιών αποθήκευσης ενέργειας στην περιοχή τους. Θα διαβάσετε εδώ: https://viotiaplus.gr/2025/07/30/kinitopoiisi-enantion-ton-batarion-stin-aliarto-2/68831/
Η αντίδραση αυτή δεν είναι μεμονωμένη, αλλά εντάσσεται σε ένα ευρύτερο φάσμα κοινωνικών αντιστάσεων απέναντι σε ενεργειακά έργα που σχεδιάζονται και υλοποιούνται χωρίς κοινωνική συναίνεση, διαφάνεια και σεβασμό στο περιβάλλον. Η ενέργεια του μέλλοντος δεν μπορεί να οικοδομηθεί εις βάρος των ανθρώπων και του τόπου τους. Χρειάζεται ριζική αναθεώρηση της σχέσης κράτους, επενδυτών και τοπικών κοινωνιών, με έμφαση στη συμμετοχικότητα, τη λογοδοσία και την επιστημονική τεκμηρίωση.
