Η ευρωπαϊκή βιομηχανία βρίσκεται αντιμέτωπη με κρίσιμες προκλήσεις, οι οποίες απαιτούν άμεσες και αποφασιστικές πολιτικές παρεμβάσεις για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητάς της. Στο άρθρο του που δημοσιεύεται στο Euractiv, ο Ευάγγελος Μυτιληναίος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Metlen και πρόεδρος της Eurometaux, εστιάζει στην ανάγκη για στρατηγικές ενέργειες που θα ενισχύσουν τη βιομηχανία μη σιδηρούχων μετάλλων, έναν κλάδο καθοριστικό για την ενεργειακή μετάβαση, την ψηφιακή εποχή και την ευρωπαϊκή αμυντική αυτονομία.
Ο Mario Draghi μέσα από τις εκθέσεις του έχει αναδείξει τη σημασία της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης, υπογραμμίζοντας ότι σε έναν ασταθή κόσμο, με τον πόλεμο να βρίσκεται στα σύνορα της Ευρώπης, η ενίσχυση της βιομηχανικής βάσης είναι θεμελιώδης για την ανθεκτικότητα και την ασφάλεια. Ο κ. Μυτιληναίος συμφωνεί με αυτή την προσέγγιση, τονίζοντας ότι η βιομηχανία μη σιδηρούχων μετάλλων αποτελεί την κινητήρια δύναμη για την επίτευξη αυτής της αυτονομίας.
Ωστόσο, για να γίνει αυτό πραγματικότητα, απαιτείται άμεση υποστήριξη από τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς ο χρόνος για δράση εξαντλείται. Η στρατηγική αυτονομία, σύμφωνα με τον κ. Μυτιληναίο, δεν είναι απλώς ένα πολιτικό σύνθημα, αλλά μια αναγκαία προϋπόθεση για την επιβίωση της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Το άρθρο τοποθετεί στο επίκεντρο τις πρώτες 100 ημέρες της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία μόλις ανέλαβε καθήκοντα. Με τη συμμετοχή αρκετών Επιτρόπων, όπως οι Teresa Ribera, Stéphane Séjourné, Jorgensen και Roswall, η Επιτροπή καλείται να αντιμετωπίσει την κλιμακούμενη κρίση στον ενεργειακό τομέα και τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα, διαμορφώνοντας ουσιαστικές παρεμβάσεις
Ο κ. Μυτιληναίος τονίζει ότι οι τιμές ενέργειας στην Ευρώπη είναι έως και τέσσερις φορές υψηλότερες από εκείνες των διεθνών ανταγωνιστών, δημιουργώντας ασφυκτικές συνθήκες για τη λειτουργία των βιομηχανιών. Επιπλέον, οι επιδοτήσεις τρίτων χωρών και το υψηλό επενδυτικό κόστος λειτουργούν ως τροχοπέδη για την ανάπτυξη νέων στρατηγικών έργων στην Ευρώπη.
Σήμερα, 15 μονάδες παραγωγής αλουμινίου, πυριτίου και ψευδαργύρου έχουν διακόψει τη λειτουργία τους στην Ευρώπη, γεγονός που αντιστρατεύεται τις ανάγκες της ενεργειακής και βιομηχανικής στρατηγικής της ΕΕ. Εάν δεν αναληφθούν μέτρα, η Ευρώπη κινδυνεύει να αποδυναμώσει τη στρατηγική της αυτονομία, με αλυσιδωτές επιπτώσεις σε ολόκληρες αλυσίδες αξίας.
Για την άμεση αντιμετώπιση της κρίσης, ο κ. Μυτιληναίος προτείνει τρεις βασικές ενέργειες:
- Απλοποίηση Συμβάσεων Αγοράς Ενέργειας (PPAs):
Η άρση των εμποδίων στις συμβάσεις αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές αποτελεί προτεραιότητα. Προγράμματα όπως το Green Pool που προτάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσαν να προσφέρουν λύσεις, όπως επίσης και η ενίσχυση της αντιστοίχισης παραγωγής και κατανάλωσης στις βιομηχανίες υψηλής ενεργειακής έντασης. - Αντιστάθμιση κόστους εκπομπών ETS:
Η διατήρηση της αντιστάθμισης του κόστους έμμεσων εκπομπών μέσω του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS) και μετά το 2030, διασφαλίζοντας επενδυτική βεβαιότητα. - Πλαφόν σε ρυθμιστικά κόστη:
Θέσπιση ανώτατου ορίου για φόρους, εισφορές και άλλα ρυθμιστικά βάρη στους καταναλωτές υψηλής ενεργειακής έντασης, ώστε αυτά να μην υπερβαίνουν ένα ποσοστό της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας της βιομηχανίας.
Η επίτευξη των στόχων της CRMA απαιτεί τη δημιουργία 10 νέων ορυχείων, 15 εγκαταστάσεων επεξεργασίας και 15 μονάδων ανακύκλωσης έως το 2030. Παράλληλα, είναι απαραίτητη η επαναλειτουργία των βιομηχανικών μονάδων που έχουν αναστείλει τη λειτουργία τους.
Για την υποστήριξη αυτών των στόχων, προτείνεται:
- Ταμείο Κυριαρχίας: Ένα ισχυρό εργαλείο για τη χρηματοδότηση έργων στρατηγικής σημασίας.
- Τράπεζα Πρώτων Υλών: Μηχανισμός για τη στήριξη κεφαλαιουχικών και λειτουργικών δαπανών.
- Κατευθυντήριες γραμμές για τις Κρατικές Ενισχύσεις: Με στόχο τη μείωση του κόστους επενδύσεων και τη διευκόλυνση της κατανάλωσης απανθρακοποιημένης ηλεκτρικής ενέργειας.
Όπως αναφέρεται, η νέα Πράξη για την Καθαρή Βιομηχανία που αναμένεται να δημοσιευθεί τους επόμενους μήνες θα πρέπει να λειτουργήσει ως καταλύτης για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Σύμφωνα με τον κ. Μυτιληναίο, η Πράξη αυτή δεν πρέπει να αποτελεί απλή διακήρυξη, αλλά να περιλαμβάνει σαφείς στόχους και Καίριους Δείκτες Απόδοσης (KPIs), εστιάζοντας στη μείωση του κόστους παραγωγής και την εξάλειψη περιττών ρυθμιστικών επιβαρύνσεων.
Η Ευρώπη έχει φτάσει σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, όπου η λήψη δραστικών μέτρων είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί η ανθεκτικότητα και η ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας της. Ο κ. Μυτιληναίος εκφράζει την αισιοδοξία του ότι η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ανταποκριθεί στις προσδοκίες, υιοθετώντας συγκεκριμένα σχέδια δράσης που θα προστατεύσουν τους ευρωπαϊκούς βιομηχανικούς κλάδους και τους εργαζομένους τους, ανταποκρινόμενη στις προκλήσεις που έχουν υπογραμμίσει οι εκθέσεις Draghi ΚΑΙ Letta.
Ολόκληρο το άρθρο του Ευ. Μυτιληναίου
H νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή μόλις εγκρίθηκε στις Βρυξέλλες και είναι σαφές ότι στην κορυφή της ατζέντας της βρίσκεται η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Το ζήτημα αυτό θα κληθούν να αντιμετωπίσουν αρκετοί Επίτροποι, ιδίως οι Εκτελεστικοί Αντιπρόεδροι Teresa Ribera και Stéphane Séjourné, με την υποστήριξη των Επιτρόπων Jorgensen και Roswall στους τομείς της Ενέργειας και της Ανταγωνιστικής Κυκλικής Οικονομίας, αντίστοιχα. Ποιες είναι, λοιπόν, οι προσδοκίες μας για τις πρώτες 100 ημέρες της νέας Επιτροπής και για τη νέα χρονιά;
Η βιομηχανία μη σιδηρούχων μετάλλων αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της ενεργειακής και ψηφιακής μετάβασης της Ευρώπης και, όλο και περισσότερο, της αμυντικής μας θωράκισης. Όπως επισήμανε ο Mario Draghi, οφείλουμε να εξασφαλίσουμε μεγαλύτερη στρατηγική αυτονομία σε έναν ολοένα και πιο ασταθή κόσμο, με τον πόλεμο να έχει φθάσει στα σύνορα της Ευρώπης. Η βιομηχανία μας είναι η κινητήρια δύναμη για την ανθεκτικότητά μας, αλλά θα χρειαστούμε υποστήριξη για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Ως Διευθύνων Σύμβουλος μιας μεγάλης ευρωπαϊκής εταιρείας επεξεργασίας μη σιδηρούχων μετάλλων, καθώς και ως Πρόεδρος της Eurometaux (της ευρωπαϊκής ένωσης μη σιδηρούχων μετάλλων), αναμένω την λήψη σημαντικών μέτρων από τη νέα Επιτροπή για την αναζωογόνηση του τομέα μας πριν να είναι πολύ αργά. Στην Ευρώπη σήμερα, 15 εργοστάσια επεξεργασίας αλουμινίου, πυριτίου και ψευδαργύρου έχουν εγκαταλειφθεί. Αυτό είναι το αντίθετο από αυτό που απαιτείται, και ο χρόνος για την επαναλειτουργία τους εξαντλείται.
Οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε επειγόντως την εκτίναξη του ενεργειακού κόστους που πλήττει τις βιομηχανίες μας. Σύμφωνα με την Ursula von der Leyen, η οικονομική ασφάλεια αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες του αναμενόμενου νόμου περί Καθαρής Βιομηχανίας. Δεν μπορούμε να έχουμε οικονομική ασφάλεια όταν καταβάλλουμε τετραπλάσια τιμή για την ηλεκτρική ενέργεια και το φυσικό αέριο από τους ανταγωνιστές μας. Εν τω μεταξύ, οι επιδοτήσεις τρίτων χωρών επιδεινώνουν την εικόνα. Το επενδυτικό κόστος για μία νέα μεταλλουργία μπαταριών στην Ευρώπη είναι πλέον τρεις φορές υψηλότερο σε σύγκριση με τις ανταγωνιστικές χώρες, ενώ το λειτουργικό κόστος είναι 50% υψηλότερο.
Χρειαζόμαστε λήψη δραστικών μέτρων για τη μείωση του ενεργειακού κόστους και τη δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού. Τυχόν αποτυχία θα οδηγήσει σε περαιτέρω απώλεια κρίσιμων βιομηχανιών και θα αποδυναμώσει τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης, με αλυσιδωτές επιπτώσεις σε ολόκληρες αλυσίδες αξίας. Ήρθε η ώρα να δράσουμε πριν να είναι πολύ αργά. Ακολουθούν τρεις δράσεις που μπορούν και πρέπει να αναληφθούν τώρα για την αντιμετώπιση της κρίσης των ενεργειακών τιμών:
Πρέπει να αρθούν τα εμπόδια στις συμβάσεις αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (PPAs) που επηρεάζουν και τις βιομηχανίες έντασης ηλεκτρικής ενέργειας, επιτρέποντας στοχευμένα μέτρα στήριξης για την αντιστοίχιση της στοχαστικής παραγωγής της ηλιακής και της αιολικής ενέργειας με το προφίλ κατανάλωσης της παραγωγής μετάλλων. Αυτό είναι ένα σαφές και κοινό αίτημα των Ευρωπαίων ηλεκτροπαραγωγών και βιομηχανιών, το οποίο αντανακλάται στις πρόσφατες συστάσεις του διαλόγου της Αμβέρσας για τον Βιομηχανικό Εξηλεκτρισμό και την Ανταγωνιστικότητα. Η προώθηση σχεδίων όπως το Green Pool, που προτάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση και περιλαμβάνεται επίσης στην Έκθεση Draghi, θα αποτελέσει αναμφίβολα μέρος της λύσης.
Οφείλουμε να διατηρήσουμε και να ενισχύσουμε την προβλεπόμενη στην Οδηγία του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS) αντιστάθμιση του έμμεσου κόστους εκπομπών και μετά το 2030, ώστε να παρέχεται επενδυτική βεβαιότητα με τη μερική αντιστάθμιση των επιπτώσεων του ETS στο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας για τη βιομηχανία, ακόμη και όταν καταναλώνει απανθρακοποιημένη ηλεκτρική ενέργεια.
Πρέπει να μπει πλαφόν συνολικά τους φόρους, τις εισφορές και όλες τις άλλες ρυθμιστικές δαπάνες για τους καταναλωτές εντάσεως ενέργειας, δηλαδή πρέπει να διασφαλίσουμε ότι αθροιστικά δεν υπερβαίνουν ένα ποσοστό της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας της βιομηχανίας.
Η αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων θα ήταν μια καλή αρχή για την παροχή οικονομικής ασφάλειας στους Ευρωπαίους παραγωγούς μη σιδηρούχων μετάλλων και στις κοινότητες που υποστηρίζουν οι εγκαταστάσεις μας.
Οι τιμές της ενέργειας αποτελούν κορυφαία ανησυχία, αλλά αναγνωρίζουμε, επίσης, την επείγουσα ανάγκη να εφαρμοστεί και να αρχίσει να αποδίδει καρπούς η Ευρωπαϊκή Πράξη για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες (CRMA). Η Eurometaux εκτιμά ότι, προκειμένου να επιτύχουμε τους στόχους της CRMA, ο κλάδος μας χρειάζεται 10 νέα ορυχεία, 15 νέες εγκαταστάσεις επεξεργασίας και 15 νέες μονάδες ανακύκλωσης στην Ευρώπη μέχρι το 2030. Προφανώς, πρέπει επίσης να επαναλειτουργήσουν και οι 15 μονάδες που έχουν κλείσει ή περιορίσει τη λειτουργία τους.
Αυτό απαιτεί χρηματοδότηση, και χρειαζόμαστε ευέλικτους και προσιτούς μηχανισμούς χρηματοδότησης για τη στήριξη των ευρωπαϊκών εταιρειών. Πιστεύω ότι οφείλουμε να διασφαλίσουμε τα εξής:
– Θέσπιση κατευθυντήριων γραμμών για τις Κρατικές Ενισχύσεις στις Πρώτες Ύλες με έμφαση τόσο στις λειτουργικές (OPEX) όσο και στις κεφαλαιουχικές (CAPEX) δαπάνες, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης της παραγωγής κρίσιμων πρώτων υλών και της διευκόλυνσης της κατανάλωσης απανθρακοποιημένης ηλεκτρικής ενέργειας, εν μέρει με βάση το σχετικό κεφάλαιο του Προσωρινού Πλαισίου Κρίσης και Μετάβασης.
– Δημιουργία ενός Ταμείου Κυριαρχίας (Sovereignty Fund) για την βιομηχανική παραγωγή, ισχυρά προσανατολισμένο στις πρώτες ύλες και ικανό να αναμετρηθεί με τους παγκόσμιους ανταγωνιστές μας.
– Δημιουργία μιας Τράπεζας Πρώτων Υλών, στα πρότυπα της Τράπεζας Υδρογόνου, η οποία θα παρέχει χρονικά περιορισμένη στήριξη με βάση την παραγωγή (output), τόσο για το λειτουργικό όσο και για το κεφαλαιουχικό κόστος των στρατηγικών έργων.
Αυτές οι ενέργειες θα έδιναν σάρκα και οστά στην CRMA, για την υλοποίηση της οποίας σήμερα δεν προσφέρεται καμία ουσιαστική υποστήριξη! Οφείλουμε επίσης να περιορίσουμε το ρυθμιστικό κόστος στην Ευρώπη. Η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να εξετάσει σε ποια σημεία η πληθώρα των πολιτικών που έχει υιοθετήσει (θα) επιφέρουν αδικαιολόγητο νέο κόστος στις βιομηχανίες της και να λάβει διορθωτικά μέτρα βάσει της κοινής λογικής. Ευελπιστώ ότι η συνολική (omnibus) δέσμη μέτρων θα εκκινήσει αυτή τη διαδικασία και θα μειώσει την επιβάρυνση των εταιρειών της ΕΕ από την υποβολή εκθέσεων. Τα σχετικά κόστη της διαδικασίας αυτής τείνουν να καταστούν εξωφρενικά και να αφαιρέσουν πόρους από την πραγματική εργασία για τη βελτίωση των επιδόσεων των εταιρειών.
Στην αρχή αυτού του νέου πολιτικού κύκλου, παραμένω αισιόδοξος ότι θα επέλθει πραγματική αλλαγή. Οι εκθέσεις Letta και Draghi στρέφουν ξανά την ευρωπαϊκή συζήτηση στα θεμέλια της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας, σηματοδοτώντας μια πρόοδο από τις Πράξεις “για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες” και την “Βιομηχανία Μηδενικών Καθαρών Εκπομπών”. Η πολυσυζητημένη “Πράξη για την Καθαρή Βιομηχανία” βρίσκεται υπό ανάπτυξη, υπ’ευθύνη του Εκτελεστικού Αντιπροέδρου Séjourné. Το περιεχόμενό της δεν έχει ακόμη αποκαλυφθεί, αλλά αναμένεται εντός των επόμενων 100 ημερών. Δεν επιτρέπεται να είναι μια απλή ανακοίνωση, οφείλει να είναι ένα συγκεκριμένο σχέδιο δράσης, με πιεστικούς στόχους και ρεαλιστικούς Καίριους Δείκτες Απόδοσης (KPIs).
Η “Πράξη για την Καθαρή Βιομηχανία” πρέπει να αποτελέσει καταλύτη για την ευρωπαϊκή βιομηχανική ανταγωνιστικότητα. Οφείλει να επικεντρωθεί σε πρακτικά και άμεσα μέτρα για τη μείωση του κόστους παραγωγής και τον εξορθολογισμό των κανονισμών, καθιστώντας την Ευρώπη πιο ελκυστική για τις επιχειρήσεις. Ας αδράξουμε την ευκαιρία και ας προωθήσουμε αυτή την αλλαγή. Οτιδήποτε άλλο θα συνιστούμε προδοσία των εταιρειών και των εργαζομένων που, μέσω της εργασίας τους, αγωνίζονται καθημερινά να προσφέρουν στρατηγική αυτονομία και οικονομική ασφάλεια στους Ευρωπαίους πολίτες.
