Γράφει η Τζόρτζια Παπαλάμπρου-Χίνταλ
Κανείς δεν ξέρει πότε και με ποια αφορμή κατασκευάστηκε το φημισμένο άγαλμα “Ο Λέων του Πειραιά”. Η πρώτη καταγραφή γίνεται σε ένα ναυτικό χάρτη του 14ου αιώνα που ανήκε στο Γενοβέζο Πέτρο Βισκόντι. Οτιδήποτε άλλο γνωρίζουμε στηρίζεται κυρίως σε θρύλους και διηγήσεις.
Πλήθος μελετητών απ΄όλον τον κόσμο έχουν ασχοληθεί με το ζήτημα του φημισμένου μαρμάρινου αγάλματος και πολλές διαφωνίες και προστριβές έχουν δημιουργηθεί γύρω από τα τρία βασικά ερωτήματα: Ποια είναι η ακριβής χρονολογία κατασκευής του, ποιο ήταν το ακριβές σημείο του Πειραιά όπου τοποθετήθηκε αρχικά και ποια η προέλευση των επιγραφών που εμφανίζονται και στις δυο πλευρές στη ράχη του λέοντα;
Αυτές οι επιγραφές παρατηρήθηκαν για πρώτη φορά στα τέλη του 18ου αιώνα και ενώ θα μπορούσαν να προσθέσουν κάποια νέα ιστορικά στοιχεία, αντί αυτού ξεσήκωσαν νέες διαφωνίες κυρίως για τα γράμματα και το είδος της γραφής. Κάποιοι μελετητές έκαναν λόγο για ελληνικά, φοινικικά ή σιναϊτικά γράμματα σε πρωτόγονη ή και πελασγική γραφή, κάποιοι άλλοι μίλησαν για ρουνική, σκανδιναβική γραφή μεταγενέστερων χρόνων. Στα μέσα του 19ου αιώνα το μυστήριο λύθηκε, καθώς οι επιγραφές διαβάστηκαν από ειδικούς που αποφάνθηκαν ότι ήταν ρουνικές.
Σήμερα ένα αντίγραφο του γλύπτη Γιώργου Μέγκουλα ατενίζει τη θάλασσα του Πειραιά από τον προλιμένα κοντά στον Ναό της Ζωοδόχου Πηγής και η επιγραφή του μεταξύ άλλων κάνει αναφορά στους Βάραγγους που το χάραξαν.
Οι Βάραγγοι ή Βαράγιοι ήταν κατά βάση Αγγλοσάξονες μισθοφόροι που κατέβηκαν με τις οικογένειές τους να υπηρετήσουν τον Βυζαντινό αυτοκράτορα. Βάραγγοι όμως λέγονταν και οι Ρώσοι από το Κίεβο που είχαν θερμές σχέσεις με τον αυτοκράτορα. Επιπλέον Βάραγγους αποκαλούσαν οι Σλάβοι και οι Ρώσοι τους Σκανδιναβούς πολεμιστές που κατέβαιναν με τα πλοία τους ακολουθώντας τη ροή των μεγάλων ποταμών ως τη Μαύρη Θάλασσα. Φαίνεται λοιπόν πως μια μικρή ομάδα επιδρομέων αποφάσισε να χαράξει τα ίχνη της ιστορίας της στον Λέοντα του Πειραιά.
Στη δεξιά πλευρά της ράχης του λιονταριού αναγράφεται: “Ο Άσμουντ χάραξε αυτούς τους ρούνους μαζί με τους Άσγκαϊρ και Θόρλιφ, Θορντ και Ίβαρ, μετά από αίτημα του Χάραλντ του Μεγάλου, παρόλο που οι Έλληνες προσπάθησαν να το αποτρέψουν.” Ενώ η επιγραφή στα αριστερά αναφέρει: “Ο Χάκον μαζί με τους Ουλβ, Άσμουντ και Οέρν κατέκτησαν αυτό το λιμάνι. Ο Νταλκ κρατείται αιχμάλωτος σε μακρινές χώρες. Ο Έγκιλ ακολούθησε τον Ράγκναρ στην εκστρατεία του ενάντια στη Ρουμανία και την Αρμενία.”
Όπως είναι γνωστό, το άγαλμα εκλάπη από τον Ενετό δόγη και ναύαρχο Φραγκίσκο Μοροζίνη το 1687. Ίσως σήμερα, έξω από το Ναυαρχείο Arsenale της Βενετίας όπου βρίσκεται πλέον ανώνυμο, το άγαλμα του Λέοντα του Πειραιά να θυμάται πως στα μέσα του 11ου αιώνα ήρθε πρόσωπο με πρόσωπο με τον Ράγκναρ στο Πόρτο Λεόνε.
Ειρωνική θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς την ύπαρξη δύο πιστών αντιγράφων του πρωτότυπου, με το ένα να βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Πειραιά και το άλλο στο Εθνικό Μουσείο Αρχαιοτήτων της Στοκχόλμης στη Σουηδία.
