Κατά πόσον η δημοσιογραφία είναι, θεωρείται και λειτουργεί ως επιστήμη, τέχνη ή τεχνική ήταν το κεντρικό θέμα της ημερίδας που διεξήχθη σήμερα στο πλαίσιο της δεύτερης ημέρας του διεθνούς συνεδρίου για την ψηφιακή δημοσιογραφία, που πραγματοποιείται στη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας. Άξονας της ανάλυσης των ομιλητών της εκδήλωσης, ακαδημαϊκών, ήταν τόσο η ακαδημαϊκή τους προσέγγιση όσο και η κατάθεση των εμπειριών τους από την εφαρμοσμένη δημοσιογραφία.
«Η δημοσιογραφία έχει στοιχεία τεχνικής, τέχνης, εφαρμοσμένης επιστήμης και ηθικής πράξης» υποστήριξε η δημοσιογράφος και αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου Σοφία Ιορδανίδου. Υπογράμμισε, μάλιστα, πως αποτελεί «έγκλημα καθοσιώσεως» να αγνοείται κάποιο από τα συνθετικά της στοιχεία και τόνισε την ανάγκη θεραπείας των τριβών, διαχείρισης των αντιφάσεων ανάμεσα στην κοινωνική, κανονιστική και επαγγελματική θεωρία, και αντικατάστασης της σύγκρουσης με τη σύνθεση. Σε αυτό το πλαίσιο, επισήμανε πως τα πανεπιστήμια αποτελούν έναν κομβικό πυλώνα συνεισφοράς σ’ αυτή τη διαδικασία. Εστίασε, ειδικότερα, στις αντιφάσεις της κοινωνικής (τι συμβαίνει) με τις υποκειμενικές θεωρίες (τι πιστεύεται ότι συμβαίνει), και της οντολογίας (αυτό που πραγματικά συμβαίνει) με τη δεοντολογία των μέσων (αυτό που θα θέλαμε να συμβεί), προτάσσοντας τον συνεχή έλεγχο των κανονιστικών προταγμάτων («των πρέπει μας») και τη μη υποταγή της δεοντολογίας στην οντολογία. Συνεχίζοντας την ανάλυσή της, ανέφερε πως κεντρικός στόχος όσων υπηρετούν στην εκπαίδευση είναι η ενοποίηση της θεωρίας με την πράξη στον επαγγελματία της δημοσιογραφίας, μέσω του εξορθολογισμού των υποκειμενικών θεωριών των δημοσιογράφων και των ανθρώπων της επικοινωνίας. Σε αυτό το πλαίσιο, απέδωσε κεντρικό λόγο στην ανοικτή και διά βίου εκπαίδευση, σημειώνοντας ότι χρειάζεται αέναη επικαιροποίηση της γνώσης.
Στη συνέχεια ο Θύμιος Ζαχαρόπουλος, ακαδημαϊκός διευθυντής στο Αμερικανικό Κολέγιο Ελλάδος, μίλησε για τη δημοσιογραφία ως επιστήμη, σκιαγράφοντας τα κριτήρια που πρέπει να εκπληρούνται για να φτάσει η δημοσιογραφική γραφή το ακαδημαϊκό ύφος και συνέκρινε την ποιοτική επιστημονική έρευνα με τη δημοσιογραφία μιλώντας για τις διαφορές και τις ομοιότητές τους. Εξέφρασε την πεποίθηση πως υπό ορισμένες προϋποθέσεις η δημοσιογραφική γραφή θα μπορούσε να γίνει αντιληπτή σαν ένα ακόμη είδος ακαδημαϊκής γραφής, επειδή έχει τις δυνατότητες να φτάσει σε τέτοια επίπεδο. Εξίσου έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στο ζήτημα της εγκυρότητας και της αξιοπιστίας της δημοσιογραφικής γραφής καθώς και στην ανάγκη να προσθέτει κάτι νέο στην υπάρχουσα γνώση. Στην κατεύθυνση αυτή, σημείωσε πως με τη χρήση ποιοτικών ερευνητικών μεθόδων, τεχνικών και πρακτικών, η δημοσιογραφική γραφή έχει την ευκαιρία με την ψηφιακή τεχνολογία να αναχθεί στα επίπεδα της ακαδημαϊκής, επιμένοντας στην ανάγκη εγκυρότητας και αξιοπιστίας της. Ωστόσο, αναγνώρισε πως αυτό είναι δύσκολο, κοστοβόρο και ότι απαιτεί πολύ καλά μορφωμένους δημοσιογράφους.
«Η δημοσιογραφία είναι τέχνη και όχι επάγγελμα» τόνισε από τη μεριά του ο καθηγητής δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα Νταν Γκίλμορ, διατυπώνοντας την άποψη πως συνδυάζει στοιχεία τέχνης, επιστήμης και τεχνικής. Αναγνώρισε πως στο δημοσιογραφικό έργο μπορεί να συμβάλλει στη σημερινή εποχή και ένας απλός πολίτης αν κρατάει κάμερα και είναι «παρών» στον τόπο του συμβάντος, αναφέροντας ως παράδειγμα βίντεο που κατέγραψαν τσουνάμι. Στη συνέχεια ανέδειξε την προτίμησή του αλλά και τη σημασία της ερευνητικής δημοσιογραφίας. Ειδικότερα, υποστήριξε πως σήμερα που κατακλυζόμαστε συνεχώς από όλο και περισσότερα δεδομένα ανά δευτερόλεπτο, πρέπει να υπάρχουν περισσότεροι δημοσιογράφοι που να ασχολούνται με την ερευνητική δημοσιογραφία. Τέλος, αντέτεινε πως η ακαδημαϊκή γραφή είναι διαφορετική από τη δημοσιογραφική.
Τη «σκυτάλη» στη συνέχεια πήρε ο δημοσιογράφος και καθηγητής Επικοινωνίας και ΜΜΕ του LSE Τσάρλι Μπέκετ. Μίλησε για την εμπειρία του ως δημοσιογράφος στο ΒΒC και ως ακαδημαϊκός και για το πώς η δημοσιογραφία μπορεί να είναι ακαδημαϊκή. Διέκρινε μεγάλη διαφορά ανάμεσα στη δημοσιογραφική και στην ακαδημαϊκή πρακτική, προσθέτοντας πως «προσπαθούμε να συνδέσουμε τη δημοσιογραφική και την ακαδημαϊκή γραφή με ένα δημιουργικό τρόπο». Επισήμανε πως η δημοσιογραφία αποτελεί μέρος του ακαδημαϊκού έργου και τόνισε την ανάγκη να προσεγγίζουμε τη δημοσιογραφία μέσα από τη θεωρία. Αναλύοντας περαιτέρω την άποψή του, τόνισε πως η ακαδημαϊκή έρευνα τον βοήθησε να κατανοήσει όχι μόνο την απλή καθημερινή πρακτική της δημοσιογραφίας, αλλά και τη δομή της. Τέλος, η Δρ Βάλια Καϊμάκη, δημοσιογράφος και επιστημονική συνεργάτιδα της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, σκιαγράφησε τις διαφορές στο δημοσιογραφικό και στο ακαδημαϊκό έργο και εστίασε στο αν μπορεί το τεκμηριωμένο ρεπορτάζ να αναγνωριστεί ως ακαδημαϊκή εργασία. «Η μία διαφορά είναι ο χρόνος. Οι ακαδημαϊκοί δεν αντιλαμβάνονται τον χρόνο όπως οι δημοσιογράφοι» επισήμανε και η δεύτερη διαφορά, όπως είπε, είναι ο τίτλος. Επίσης, μέσα από συγκριτικές μελέτες που παρουσίασε, υποστήριξε πως θα ήταν δύσκολη η απόρριψη του τεκμηριωμένου ρεπορτάζ ως ισάξιου μιας ακαδημαϊκής έρευνας. Αυτό βέβαια, συμπλήρωσε, «αν έχουμε και το θάρρος να ξεπεράσουμε το χάσμα μεταξύ θεωρίας και πράξης, μεταξύ θεωρητικών της επικοινωνίας και δημοσιογράφων». Στην πραγματικότητα, σημείωσε καταληκτικά, θα έπρεπε και οι δύο απλώς να υπηρετούν το κοινωνικό σύνολο. Η δεύτερη ημέρα του διεθνούς συνεδρίου άνοιξε το πρωί με το εργαστήρι για τη δημοσιογραφία των δεδομένων. Ο Νίκολας Κάιζερ -Μπριλ παρουσίασε τις διαδικασίες παραγωγής της δημοσιογραφίας των δεδομένων με έμφαση τα Migrant Files (www. themigrantsfiles.com) .
Εκ μέρους του ελληνικού τμήματος για το ευρωπαϊκό δημοσιογραφικό εγχείρημα Migrant Files, που στοχεύει στην ακριβή εκτίμηση του αριθμού των ανδρών, γυναικών και παιδιών που έχασαν τη ζωή τους ως αποτέλεσμα των μεταναστευτικών πολιτικών των κρατών-μελών της ΕΕ, η Κατερίνα Σταυροούλα περιέγραψε πώς δομήθηκε το ελληνικό μέρος της έρευνας. Η δεύτερη ημέρα του συνεδρίου για την ψηφιακή δημοσιογραφία έκλεισε το απόγευμα με το εργαστήρι του Νταν Γκίλμορ για τα ΜΜΕ στην ψηφιακή εποχή (Media Literacy στα Social Media).
Δ. Μάνωλης
Πηγή: «Δημοσιογραφία: Επιστήμη, τέχνη ή τεχνική;» στο Συνέδριο Ψηφιακής Δημοσιογραφίας http://mignatiou.com/2016/09/dimosiografia-epistimi-techni-i-techniki-sto-sinedrio-psifiakis-dimosiografias/
