Γράφει ο
Δημήτρης Λάμπρου
Δημοσιογράφος
Οι δηλώσεις του υπουργού Παιδείας κ. Φίλη για την παρά φύσιν διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών -αν μεταφέρθηκαν σωστά- δεν αποτελούν μόνο την εκδήλωση στο γλωσσικό πεδίο ιδεολογικών αγκυλώσεων που στο κάτω κάτω μέσα σ’ ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο συνιστούν ένα γραφικό και ίσως χαριτωμένο αναχρονισμό. Είναι η έλλειψη βάθους και προοπτικής που αιφνιδιάζει, είναι η επανάληψη των λαθών του παρελθόντος που απειλούν να δώσουν τη χαριστική βολή σ’ ένα σύστημα ετοιμόρροπο.
Οι υπουργοί Παιδείας της μεταπολίτευσης προχώρησαν καθένας στη -δική του- μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος, σε ριζικές πολλές φορές αλλαγές που κανείς δεν μπορεί να τις χαρακτηρίσει επιτυχημένες. Μια από τις πλέον χαρακτηριστικές αποτυχίες των πολιτικών του υπουργείου Παιδείας ήταν η αδυναμία χάραξης μιας σύγχρονης και λειτουργικής γραμμής στο ζήτημα της γλώσσας που διχάζει από παλιά τον ελληνικό λαό.
Η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και επομένως και των φιλολογικών μαθημάτων σε όλες της βαθμίδες της εκπαίδευσης πάσχει και οφείλει να αλλάξει. Οχι επειδή το λέει ο Φίλης ή εγώ αλλά διότι η εμπειρία δείχνει ότι τα ελληνικά υποβαθμίζονται διαρκώς εμφανίζοντας την εικόνα μιας γλώσσας με περιορισμένες εκφραστικές και παραγωγικές δυνατότητες, για να μην γίνει λόγος για την αισθητική διάσταση και τη ζημία που συμβαίνει εκεί.
Η πρόταση εξόδου από τη γλωσσική κρίση είναι απλή στη διατύπωση και στην εφαρμογή και συνίσταται στην αναγνώριση της ενιαίας ελληνικής γλώσσας: Πράγματι, τα περισσότερα προβλήματα της ελληνικής γλώσσας σε σχέση με την εκπαιδευτική διαδικασία επιλύονται αν θεωρήσουμε τα ελληνικά ως ενιαία γλώσσα που στη διαχρονική της εξέλιξη παρουσιάζει διάφορες ιστορικές και διαλεκτικές μορφές. Η ελληνική αποτελεί μια από τις δύο ή τρεις γλώσσες που ομιλείται συνεχώς επί χιλιάδες χρόνια και δεν υπάρχουν σοβαρές επιστημονικές αντιρρήσεις για την ενότητά της.
Η αναγνώριση της μίας, της ενιαίας ελληνικής γλώσσας θα εισήγαγε στην εκπαίδευση το μάθημα “Ελληνική Γλώσσα” χωρίς διακρίσεις σε Αρχαία Ελληνικά, Νέα Ελληνικά κ.λπ. Η διδασκαλία της στις διάφορες εκπαιδευτικές βαθμίδες θα είναι πλέον εύκολο να γίνει.
Στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού οι μαθητές θα διδάσκονται τη δημοτική με ετυμολογία και προς την Πέμπτη ή Εκτη μέσα από ιστορικές πηγές ή τα κείμενα του Ευαγγελίου ή άλλα θα γίνεται η πρώτη επαφή με την λεγόμενη Ελληνιστική Κοινή που είναι πιο εύκολο να αφομοιωθεί από τα παιδιά.
Σταδιακά στο Γυμνάσιο η διδασκαλία του μαθήματος Ελληνική Γλώσσα θα περιλαμβάνει δυσκολότερα κείμενα από τη μεσαιωνική ελληνική ή την καθαρεύουσα ή την αρχαΐζουσα. Εδώ θα έβρισκαν τη θέση τους ο Παπαδιαμάντης, ο Μιχαήλ Ψελλός ή ο Εμμανουήλ Ροΐδης.
Στο Λύκειο πλέον οι μαθητές θα διδάσκονται, ως φυσική συνέχεια, τα Αρχαία Ελληνικά από τα κλασικά κείμενα του Θουκυδίδη, του Πλάτωνα και των άλλων τιτάνων του πνεύματος, με γραμματική, με συντακτικό και κυρίως με ετυμολογία. Αυτός ο τρόπος διδασκαλίας -που σημειωτέον εφαρμόζεται σε όλα τα άλλα μαθήματα και- που προβλέπει τη ομαλή μετάβαση από τα απλά στα σύνθετα, από τα εύκολα στα δύσκολα θα καταστήσει πιο κατανοητή στα παιδιά την εξέλιξη της ελληνικής στη διάρκεια των αιώνων.
Εντελώς διαφορετικά από το μάθημα “Ελληνική Γλώσσα”, πρέπει να είναι τα μαθήματα που αφορούν στα νοήματα, στην ουσία, στις ιδέες των αρχαίων κειμένων. Σ’ αυτά τα μαθήματα που μπορούν να έχουν πολλές κατευθύνσεις και ονόματα (π.χ. Ελληνική Γραμματεία) οι μαθητές από το Δημοτικό θα διδάσκονται από μετάφραση τους θησαυρούς της αρχαίας ελληνικής σκέψης: ποίηση, φιλοσοφία, θέατρο, ιστορία. Και της νεότερης σκέψης βέβαια με τη μεσαιωνική και νεότερη ελληνική γραμματεία και λογοτεχνία να ενσωματώνονται σταδιακά στην διδασκαλία.
Η αναγέννηση μιας κοινωνίας δεν μπορεί παρά να ξεκινά από την αναγέννηση της γλώσσας της που της στέρησαν βίαια οι ιδεολογικές εμμονές και τα σύνδρομα της ημιμάθειας και της μονομέρειας.
