του Δημήτρη Λάμπρου
Η πολιτική τάξη της χώρας φέρει τεράστια ευθύνη που δεν χωρά πια σε δικαιολογίες ούτε σε επικοινωνιακές ασκήσεις αυτοδικαίωσης. Για δεκαετίες υποσχόταν προοπτικές στους νέους ενώ οικοδομούσε μια αγορά εργασίας που τους αφήνει εγκλωβισμένους στην επισφάλεια και την εξάρτηση. Τα δεδομένα της νέας έρευνας του ΙΝΕ ΓΣΕΕ δεν είναι απλώς στατιστικά, είναι καθρέφτης μιας κοινωνίας που απέτυχε να μετατρέψει τη γνώση και τη δημιουργικότητα της νέας γενιάς σε δύναμη ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής. Μπροστά σε αυτή την πραγματικότητα η Generation Z δεν μπορεί να αρκεστεί στην απογοήτευση ή στην ειρωνεία απέναντι στο σύστημα που την απογοητεύει. Οφείλει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, να μετατρέψει την οργή σε διεκδίκηση, τη μοναξιά σε συλλογικότητα και τη μορφωτική της υπεροχή σε πολιτική συνείδηση. Αν οι προηγούμενοι άφησαν πίσω τους ένα τοπίο άνισων ευκαιριών, το στοίχημα της νέας γενιάς είναι να μην το αποδεχθεί ως κανονικότητα. Γιατί η ευθύνη των πολιτικών είναι τεράστια, αλλά η δύναμη της κοινωνικής αλλαγής, όσο κι αν μοιάζει θαμμένη κάτω από την κούραση και τη δυσπιστία, παραμένει στα χέρια εκείνων που ακόμα πιστεύουν ότι αξίζει να μείνουν και να αλλάξουν τα πράγματα.
Η νέα έρευνα του ΙΝΕ ΓΣΕΕ αποκαλύπτει μια μορφωμένη αλλά επισφαλή γενιά, που εργάζεται με χαμηλούς μισθούς και περιορισμένες προοπτικές, αναδεικνύοντας την αδυναμία της ελληνικής αγοράς εργασίας να αξιοποιήσει και να συγκρατήσει το δυναμικό της Generation Z. Το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, σε συνεργασία με την εταιρεία ALCO, παρουσιάζει τα αποτελέσματα της πανελλαδικής έρευνας «Νέοι και Εργασία 2025», που εξετάζει τη στάση της Generation Z (νέοι έως 29 ετών) απέναντι στην εργασία, στην εκπαίδευση και στο μέλλον.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2025, σε πανελλαδικό δείγμα 1.500 εργαζόμενων νέων, και σκιαγραφεί μια γενιά που εργάζεται, που διεκδικεί αξιοπρέπεια και προοπτική μέσα σ΄ ένα περιβάλλον επισφάλειας και εξάντλησης.
Τα βασικότερα αποτελέσματα παρουσιάζονται παρακάτω κατανεμημένα σε επτά επιμέρους θεματικούς άξονες:
Οικονομική εξάρτηση και αδυναμία αυτονομίας
Ασυνέχεια εκπαίδευσης και απασχόλησης
Εργασιακή καθημερινότητα: πίεση και άγχος
Αξίες και στάσεις απέναντι στην εργασία
Θεσμική εμπιστοσύνη και συλλογική δράση
Προοπτικές και μέλλον
Αναλυτικά:
Οικονομική εξάρτηση και αδυναμία αυτονομίας
Μόλις το 20% των νέων εργαζόμενων ζουν μόνοι τους. Το 45% εξακολουθεί να ζει με την οικογένειά του και το 30% με φίλο ή σύντροφο. Μόλις το 30% συμβάλλει οικονομικά στο ενοίκιο ή στα έξοδα στέγασης. Το 70% δηλώνει ότι τα εισοδήματά του δεν επαρκούν για τις βασικές ανάγκες και το 62% αναγνωρίζει οικονομική εξάρτηση από τους γονείς. Η νέα γενιά εργαζομένων βιώνει μια παράταση της εξάρτησης από την οικογένεια που δεν είναι επιλογή αλλά αναγκαιότητα.
Ασυνέχεια εκπαίδευσης και απασχόλησης
Το 38% δηλώνει ότι η εργασία του δεν σχετίζεται με τις σπουδές του, ενώ το 49% ότι η εκπαίδευσή του δεν τον προετοίμασε επαρκώς για την αγορά εργασίας. Η ελληνική αγορά παραμένει χαμηλής οργανωσιακής και τεχνολογικής πυκνότητας, αδυνατώντας να αξιοποιήσει τη γνώση και τις δεξιότητες των νέων αποφοίτων.
Εργασιακή καθημερινότητα: πίεση και άγχος
Το 62% δηλώνει ότι η εργασία επηρεάζει αρνητικά την προσωπική του ζωή, το 60% βιώνει εξουθένωση και το 46% αισθάνεται ότι η δουλειά του επιβαρύνει την υγεία ή τον ύπνο του. Η Generation Z εισέρχεται σε έναν κόσμο εργασίας που μεταθέτει τη φροντίδα και την ψυχική ανθεκτικότητα στο άτομο, οδηγώντας σε διάχυτο burnout.
Αξίες και στάσεις απέναντι στην εργασία
Η ψυχική υγεία προηγείται της οικονομικής ασφάλειας για το 70%, ενώ το 73% θεωρεί ότι η εργασία πρέπει να έχει νόημα πέρα από την αμοιβή. Παράλληλα όμως, το 65% θα δεχόταν άτυπη εργασία αν δεν υπήρχε άλλη επιλογή, δείχνοντας την απόσταση ανάμεσα στις αξίες και την ανάγκη επιβίωσης.
Θεσμική εμπιστοσύνη και συλλογική δράση
Η εμπιστοσύνη στους κρατικούς θεσμούς προστασίας είναι εξαιρετικά χαμηλή (15%), ωστόσο το 67% δηλώνει ότι θα συμμετείχε σε απεργία αν θεωρούσε δίκαιο το αίτημα. Μια γενιά που δυσπιστεί αλλά δεν έχει παραιτηθεί από τη συλλογικότητα.
Προοπτικές και μέλλον
Το 72% των νέων εργαζομένων δεν διαβλέπει επαγγελματικές προοπτικές στη χώρα, ενώ το 46% ενδιαφέρεται να εργαστεί στο εξωτερικό. Η πλειοψηφία θεωρεί πως η γενιά των γονιών της έζησε καλύτερες συνθήκες.
Συμπέρασμα
Η έρευνα αποτυπώνει μια νέα κοινωνική και εργασιακή συνθήκη: μια γενιά μορφωμένη, ευαίσθητη και αξιακά ώριμη, που όμως ζει μέσα σε καθεστώς χαμηλών προσδοκιών και δομικής αβεβαιότητας. Χωρίς αναβάθμιση των μισθών, ενίσχυση της σταθερότητας, ανασυγκρότηση της συλλογικής προστασίας και επένδυση στην ψυχική υγεία και στη μάθηση, καμία πολιτική «brain regain» δεν μπορεί να πετύχει. Η Generation Z δεν διεκδικεί απλά μια δουλειά: επιζητά ένα μέλλον με νόημα και δικαιοσύνη.
