Αναστάτωση έχει προκαλέσει τις τελευταίες ημέρες μια πανάρχαια προφητεία, ηλικίας σχεδόν 900 ετών, η οποία επανέρχεται στο προσκήνιο με αφορμή την επικείμενη διαδοχή του Πάπα Φραγκίσκου. Ο λόγος για την περίφημη “Προφητεία των Παπών” του Ιρλανδού Αγίου Μαλαχία, στην οποία φέρεται να περιγράφεται η αλληλουχία όλων των Ποντίφικων έως και το τέλος του κόσμου – το οποίο, σύμφωνα με την προφητεία, τοποθετείται στο έτος 2027.
Η προφητεία, που αποδίδεται στον Άγιο Μαλαχία και χρονολογείται από το 1139, γράφτηκε κατά τη διάρκεια ταξιδιού του στη Ρώμη, όταν εκείνος υπηρετούσε ως Αρχιεπίσκοπος Ιρλανδίας. Λέγεται πως, κατά τη διαμονή του, είχε ένα όραμα στο οποίο του αποκαλύφθηκαν τα ονόματα όλων των μελλοντικών Παπών. Το κείμενο που προέκυψε περιέχει 112 σύντομες λατινικές φράσεις, η καθεμία από τις οποίες –σύμφωνα με τους υποστηρικτές της προφητείας– αντιστοιχεί σε έναν Πάπα.
Το χειρόγραφο παρέμεινε κρυμμένο στα Μυστικά Αρχεία του Βατικανού έως το 1590, οπότε και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από τον Βενεδικτίνο μοναχό Άρνολντ Γουίον.
Ιδιαίτερη αίσθηση προκαλούν δύο φράσεις της προφητείας: μία που θεωρείται «χρονικός δείκτης» για την έλευση του τέλους και μία άλλη που περιγράφει με λεπτομέρεια τον τελευταίο Πάπα. Στο απόσπασμα που αφορά τον Πάπα Σίξτο Ε΄, ο οποίος ανέλαβε το αξίωμα 442 χρόνια μετά τον πρώτο Πάπα, χρησιμοποιείται η φράση «ο άξονας στο μέσον ενός σημείου». Αυτό έχει οδηγήσει ορισμένους ερμηνευτές στο συμπέρασμα ότι, αν εκείνος βρίσκεται στο μέσο της παπικής αλυσίδας, τότε το τέλος τοποθετείται άλλα 442 χρόνια μετά – δηλαδή το 2027.
Η τελευταία φράση της προφητείας αναφέρεται στον «Πέτρο τον Ρωμαίο», ο οποίος λέγεται πως θα ηγηθεί της Εκκλησίας εν μέσω δεινών και καταστροφών. Σύμφωνα με το κείμενο:
«Στον τελικό διωγμό της Αγίας Ρωμαϊκής Εκκλησίας θα βασιλεύσει ο Πέτρος ο Ρωμαίος, ο οποίος θα θρέψει το ποίμνιό του μέσα σε πολλές συμφορές. Μετά από αυτές, η πόλη των επτά λόφων θα καταστραφεί και ο φοβερός Κριτής θα δικάσει τους ανθρώπους. Τέλος.»
Η «πόλη των επτά λόφων» θεωρείται ευρέως ως αναφορά στη Ρώμη. Ορισμένοι υποστηρίζουν πως ο «Πέτρος ο Ρωμαίος» δεν είναι άλλος από τον ίδιο τον Άγιο Πέτρο, κάτι που –αν αληθεύει– σημαίνει πως ο Πάπας Φραγκίσκος είναι ο τελευταίος Ποντίφικας της ιστορίας.
Σημαντικό θεωρείται επίσης το γεγονός ότι αρκετοί από τους πιθανούς διαδόχους του Πάπα Φραγκίσκου φέρουν το όνομα Πέτρος, γεγονός που ενισχύει την αίσθηση… προφητικής ακρίβειας. Υπάρχει όμως και μια εναλλακτική θεωρία: σύμφωνα με αυτήν, ο Φραγκίσκος είναι ο Πάπας που περιγράφεται με τη φράση «Η δόξα των ελαιών» – «De gloria olivae» – κι έτσι ο «Πέτρος» θα είναι ο αμέσως επόμενος και τελευταίος.
Το μπέρδεμα εντείνεται με την προηγούμενη φράση της προφητείας, «De labore solis» – «Από τον κόπο του ήλιου» – που κάποιοι έχουν αποδώσει στον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’. Εάν ισχύει αυτή η ερμηνευτική γραμμή, τότε ο Πάπας που θα εκλεγεί μετά τον Φραγκίσκο θα είναι και ο τελευταίος – ο «Πέτρος», που θα ηγηθεί της Εκκλησίας λίγο πριν το τέλος του κόσμου.
Δεν λείπουν όμως και οι επικριτικές φωνές. Πολλοί ιστορικοί και θεολόγοι αμφισβητούν την αυθεντικότητα της προφητείας, κάνοντας λόγο είτε για κατασκευασμένο κείμενο είτε για προφητεία που παραποιήθηκε μετά το 1590 – έτος κατά το οποίο «ανακαλύφθηκε» ξανά και χρονικά συμπίπτει με την εποχή του Νοστράδαμου. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, οι πρώτες φράσεις της προφητείας είναι εντυπωσιακά ακριβείς, ενώ από ένα σημείο και μετά γίνονται όλο και πιο γενικόλογες και ασαφείς, δίνοντας περιθώριο για ελεύθερες ερμηνείες.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η προφητεία έχει και μερικές εντυπωσιακές συμπτώσεις. Ο Πάπας Ιωάννης XXII περιγράφεται ως «από τον οστεώδη υποδηματοποιό» – πράγματι, ο πατέρας του ήταν τσαγκάρης και το οικογενειακό του όνομα ήταν Ossa, που σημαίνει «οστό». Ο Πάπας Ουρβανός Η΄ περιγράφεται με τη φράση «κρίνο και τριαντάφυλλο» – το οικόσημό του όντως περιείχε αυτά τα σύμβολα. Ο Ιωάννης ΚΓ΄, από τη ναυτική πόλη της Βενετίας, είχε δηλώσει ότι ήθελε να είναι «ένας καλός ποιμένας» – και η φράση που του αποδόθηκε ήταν «ποιμένας και ναύτης».
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν και «προβλέψεις» που φαίνεται να μην έχουν καμία σύνδεση με την πραγματικότητα. Παραδείγματα αποτελούν οι φράσεις «λουλούδι των λουλουδιών» (για τον Πάπα Παύλο ΣΤ’), «από μισοφέγγαρο» (για τον Ιωάννη Παύλο Α’) και «από τον κόπο του ήλιου» (για τον Ιωάννη Παύλο Β’), που έχουν ερμηνευτεί με πολλούς, αλλά συχνά αμφιλεγόμενους τρόπους.
Το ερώτημα παραμένει: πρόκειται για μια αληθινή προφητεία ή για ένα επιδέξιο δημιούργημα που εκμεταλλεύεται το μυστηριώδες και το απόκοσμο; Όπως αναφέρεται και στην Αγία Γραφή: «Για εκείνη τη μέρα και την ώρα, κανείς δεν γνωρίζει, ούτε οι άγγελοι του ουρανού, ούτε ο Υιός, παρά μόνον ο Πατέρας». Αν ο Άγιος Μαλαχίας ήξερε κάτι παραπάνω, αυτό θα φανεί – ενδεχομένως – μέσα στα επόμενα δύο χρόνια…
