Σήμερα θα σας βάλω δύσκολα. Τι είναι τα Κίτρινα Συνδικάτα; Και ταυτοχρόνως, πόσο μπροστά ήταν οι αρχαίοι Έλληνες; Ελευθέριος Γονής και Αρίσταρχος, οδωνύμια της Λιβαδειάς που μας κάνουν να σκεφτούμε.
Ευτυχώς ο Δήμος το τονίζει σωστά (και μάλιστα σε σημερινή του ανακοίνωση), αλλά οι περισσότεροι νέοι αναφέρουν ως οδό Γόνη την Ελευθερίου Γονή, που είναι ένας από τους κεντρικούς δρόμους της Λιβαδειάς, προέκταση της οδού Καλλιαγκάκη έως την Αισχύλου.
Ποιος ήταν άραγε αυτός ο “γνωστός άγνωστος” Ελευθέριος Γονής; Γεννήθηκε στη Λιβαδειά το 1903, γιος του ιερέα Κωνσταντίνου Γονή και είχε τρία αδέρφια. Καταγόταν από την Ευαγγελίστρια / Λυκοχώρι και σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εργάστηκε ως δικηγόρος στη Λιβαδειά από το 1925. Ενεπλάκη από νέος στον μαχητικό συνδικαλισμό του Μεσοπολέμου, με έκδοση εφημερίδων και βιβλίων, και έφτασε σε ανώτερα κλιμάκια της ιεραρχίας.
Δεν άργησε να… διαβεί τον Ρουβίκωνα και να αποτελέσει συστατικό και ισχυρό μέλος των λεγόμενων Κίτρινων Συνδικάτων με την ΕΡΕΠ, αναλαμβάνοντας το πολιτικό σκέλος, αλλά και να εκλεγεί βουλευτής Αττικοβοιωτίας το 1946 με το Κόμμα των Εθνικών Φιλελευθέρων του Σπ. Μαρκεζίνη. Διετέλεσε δύο φορές υπουργός Εργασίας, από τον Ιανουάριο μέχρι τον Απρίλιο του 1949 στην κυβέρνηση Σοφούλη και αργότερα, επί κυβέρνησης Παπάγου, από το 1952 έως το 1954.
Ως υπουργός του Παπάγου ανέλαβε κορυφαίες νομοθετικές πρωτοβουλίες, όπως τον ιδρυτικό χάρτη για τον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας και για την Εργατική Εστία. Κατηγορήθηκε όμως για σκάνδαλα και απευθείας αναθέσεις. Παραιτήθηκε λόγω σύγκρουσης με τους συνδικαλιστές/παλιούς συνοδοιπόρους του στην ΕΡΕΠ. Έδωσε συνέχεια στην κόντρα του με τη ΓΕΣΕΕ του Μακρή ιδρύοντας τον Οκτώβριο του 1957 την επιλεγόμενη Νέα ΓΕΣΕΕ εγκαινιάζοντας μια, κατά τη γνώμη μου, παγκόσμια πρωτοτυπία: ο πρώην υπουργός Εργασίας μιας συντηρητικής κυβέρνησης να επιδιώκει να γίνει γραμματέας της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος. Ήταν η εποχή του Σπούτνικ τότε, γι’ αυτό ειπώθηκε το περίφημο “Η πορεία του Σπούτνικ υπήρξε μια μεγάλη ανακάλυψις και η πορεία του Ελευθερίου Γονή μια μεγάλη αποκάλυψις”.
Η προσφορά του γενικά ήταν αμφιλεγόμενη κατ’ εμέ, αλλά στη Λιβαδειά προσέφερε αρκετά. Το κτήριο του Εργατικού Κέντρου Λιβαδειάς έγινε με μέριμνα δική του, όπως και η υδροδότηση των οικιών στην Ευαγγελίστρια – η πρώτη συνοικία της Λιβαδειάς που τα σπίτια της είχαν παροχή νερού.
Ο Ελευθέριος Γονής απεβίωσε το 1973 στο Λονδίνο, όπου νοσηλευόταν. Η σορός του μεταφέρθηκε στην Ελλάδα για να ταφεί. Ήταν παντρεμένος με την Ελένη Φλωριά.
Η οδός Αριστάρχου είναι ένα κατηφορικό δρομάκι με κεντρικό ρόλο στη λειτουργία της πόλης, καθώς συνδέει την οδό Αθηνών με την οδό Καραγιαννοπούλου στο ύψος της παλιάς Νομαρχίας. Το όνομά της το οφείλει στον Αρίσταρχο τον Σάμιο (310 π.Χ. – 230 π.Χ.).
Μαθηματικός και αστρονόμος, ο Αρίσταρχος συνέλαβε το ηλιοκεντρικό μοντέλο του Ηλιακού Συστήματος, τοποθετώντας τον Ήλιο στο κέντρο και τη Γη σε τροχιά γύρω από αυτόν. Η καινοτόμος αυτή προσέγγισή του δεν έγινε αποδεκτή στην εποχή του, καθώς ερχόταν σε σύγκρουση με το γεωκεντρικό μοντέλο του Αριστοτέλη και του Πτολεμαίου. Ωστόσο το ηλιοκεντρικό σύστημα του Αρίσταρχου έγινε ευρύτερα γνωστό αιώνες αργότερα, όταν ο Κοπέρνικος στηρίχθηκε στις θεωρίες του για να επαναφέρει το ηλιοκεντρισμό στη Δύση.
Το μοναδικό σωζόμενο έργο του, «Περί μεγεθών και αποστημάτων Ηλίου και Σελήνης», αποτελεί μια πραγματεία που προηγήθηκε της ηλιοκεντρικής προσέγγισής του, αφού βασίζεται στο γεωκεντρικό σύστημα και υπολογίζει τα μεγέθη του Ήλιου και της Σελήνης αλλά και τις αποστάσεις τους από τη Γη, για πρώτη φορά στην ιστορία της αστρονομίας, με γεωμετρικό υπολογισμό.
Οι παρατηρήσεις του Αρίσταρχου για τις αποστάσεις και τα μεγέθη των ουράνιων σωμάτων, αν και λανθασμένες λόγω ελλιπών στοιχείων, ήταν εντυπωσιακές για την εποχή του, θέτοντας τα θεμέλια για την εξέλιξη της αστρονομίας.
