του Δημήτρη Λάμπρου
Ένα νέο περιστατικό ξυλοδαρμού μεταξύ ανηλίκων σημειώθηκε στη Μεταμόρφωση, με θύμα έναν 16χρονο, ο οποίος κατέληξε στο νοσοκομείο μετά από άγρια επίθεση. Ο δράστης, 17χρονος, μαζί με την παρέα του, επιτέθηκαν βάναυσα στο θύμα λόγω μιας κοπέλας. Η μητέρα του 16χρονου περιέγραψε τον ξυλοδαρμό ως εξαιρετικά βίαιο, με το παιδί να δέχεται δεκάδες χτυπήματα στο κεφάλι και τα πλευρά, χάνοντας προσωρινά την όρασή του.
Τα όσα αποκαλύπτονται για τον άγριο ξυλοδαρμό της 14χρονης στη Γλυφάδα είναι σοκαριστικά, αλλά όχι για όλους. Το φαινόμενο της νεανικής βίας δεν είναι σημερινό ούτε ελληνικό. Οι μεγάλες σφαγές στα σχολεία των ΗΠΑ, που πολύ σύντομα μπορεί να εμφανιστούν και στην Ελλάδα, ακολούθησαν την πολιτιστική επανάσταση της δεκαετίας του ’60. Ο αμφιλεγόμενος Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ασχοληθεί με το θέμα και δίνει συγκεκριμένες κατευθύνσεις για την πρόληψη, οι οποίες συνοψίζονται στα εξής:
- Υλοποίηση κρατικών προγραμμάτων για την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, που θα επιτρέπουν τη διαχείριση του θυμού και την επίλυση συγκρούσεων στην κρίσιμη εφηβική ηλικία. Φυσικά, κανείς δεν περίμενε η Ελλάδα να διαθέτει τέτοια προγράμματα.
- Έρευνες και δράσεις στα σχολεία για την ενημέρωση και την αμφίδρομη κατανόηση του φαινομένου της παιδικής εγκληματικότητας. Στην Ελλάδα, όμως, μια τέτοια οργανωμένη προσπάθεια φαντάζει πλάκα στην Γκράβα.
- Παροχή βοήθειας μέσω προσχολικών προγραμμάτων και οικονομικής ή άλλης στήριξης των γονέων, οι οποίοι, σύμφωνα με τα στοιχεία των κοινωνικών υπηρεσιών, δεν έχουν τις δυνατότητες να προσφέρουν στα παιδιά τους ένα περιβάλλον σχετικής ασφάλειας. Η Ελλάδα απουσιάζει και από αυτόν τον τομέα δράσεων.
- Περιορισμός της πρόσβασης σε αλκοόλ και ναρκωτικά με αυστηρή τήρηση της νομοθεσίας. Στην Ελλάδα, αυτή η κατάσταση προκαλεί γέλιο.
Όλα αυτά ακούγονται σαν ευχολόγιο και στην περίπτωση της Ελλάδας μοιάζουν με ανέκδοτο. Ωστόσο, ο ΠΟΥ κάνει μια κοινότοπη, αλλά ουσιαστική παρατήρηση: η πρόληψη της νεανικής βίας απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που να αναγνωρίζει τη σύνδεση μεταξύ των ποσοστών βίας και των οικονομικών ανισοτήτων. Τα πιο φτωχά τμήματα της κοινωνίας, με σημαντικά κενά πλούτου, εμφανίζουν τα υψηλότερα ποσοστά βίας. Η ανακούφιση των ανισοτήτων εισοδήματος και η βελτίωση των ευκαιριών εκπαίδευσης και απασχόλησης είναι κρίσιμες για βιώσιμες λύσεις.
Εδώ εντοπίζω την αιτία της έξαρσης της νεανικής βίας. Στην πραγματικότητα, η γενιά που επιδίδεται στη βία είναι η γενιά που υπέστη και υφίσταται ακόμα τις συνέπειες της βάρβαρης εσωτερικής υποτίμησης, της χρεοκοπίας και της σήψης των θεσμών, είναι η γενιά που ζει ανάγλυφη την αδικία σε μια χώρα βαθιά τραυματισμένη και διαρκώς βυθιζόμενη. Είναι η γενιά της αυξανόμενης ανισότητας όχι μόνο στις ευκαιρίες και τον πλούτο, αλλά κυρίως εκεί. Είναι κυρίως η γενιά που το μέλλον της περιγράφεται με “1000 ευρώ έως τα 75 και μετά ένα επίδομα επιβίωσης”. Αυτό είναι το μέλλον στην Ελλάδα, μαύρο, εξαθλιωμένο και αναπότρεπτο.
Αν σε αυτά προστεθεί η πλύση εγκεφάλου από οργανωμένα συμφέροντα γύρω από την τραπ, που οικοδομεί το πρότυπο της νεανικής ζωής, και την οριζόντια διάδοση των ναρκωτικών, η πρόγνωση καθίσταται τρομακτική. Οι γονείς έχουν μέρος της ευθύνης, οι εκπαιδευτικοί ακόμη μεγαλύτερο, ενώ το κράτος είναι εχθρικό. Έτσι, ο έφηβος εύκολα μετατρέπεται σε έναν επαναστάτη χωρίς αιτία.
Η ελπίδα δεν είναι να παταχθεί η νεανική βία με κατασταλτικά μέτρα και αυστηροποίηση των ποινών. Αυτά τα μέτρα δεν έχουν αποδώσει εκεί όπου εφαρμόστηκαν και ανακοινώνονται μόνο για να καθησυχάσουν τους αφελείς. Μια ελπιδοφόρα λύση θα ήταν οι νέοι να γίνουν επαναστάτες με αιτία. Και για αυτή τη μετάβαση, δεν θα πρέπει να χρειαστεί ακόμα περισσότερη εφηβική βία.
