Οι Έλληνες πρέπει να επεξεργαστούν οι ίδιοι μια απάντηση στο τι θα κάνουν με το ευρώ και με την Ευρώπη, λέει ο γνωστός Αμερικανός οικονομολόγος Τζέιμς Κένεθ Γκάλμπρεϊθ, καθηγητής στο Lyndon B. Johnson School of Public Affairs και στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, ανώτερος συνεργάτης στο Levy Economics Institute του Bard College και μέλος της εκτελεστικής επιτροπής του World Economics Association.
Γιος ενός από τους σημαντικότερους οικονομολόγους του 20ού αιώνα, κεντρική μορφή σήμερα μεταξύ των Κεϋνσιανών οικονομολόγων παγκοσμίως, ο Γκάλμπρεϊθ διακρίθηκε για τις μελέτες του πάνω στην ανισότητα, ενώ είδε τις ιδέες του να έχουν αυξανόμενη απήχηση διεθνώς, και μεταξύ των ασκούντων οικονομική πολιτική, μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, το 2008. Γνώρισε επίσης καλά τα ελληνικά προβλήματα μέσω της σχέσης που ανέπτυξε με τον Γιώργο Παπανδρέου και τον Γιάνη Βαρουφάκη. Δριμύς επικριτής μιας μεταβαλλόμενης όλο και περισσότερο σε “ληστρική” ιθύνουσας τάξης των ΗΠΑ και των οικονομολόγων που τη στηρίζουν, δεν παύει, όπως μας λέει, να θεωρεί “τραγωδία” την εμπιστοσύνη πολλών Αμερικανών εργαζομένων σε αντιδραστικούς πολιτικούς. Ο Γκάλμπρεϊθ υπήρξε επίσης ένας δριμύς αντίπαλος του πολέμου στο Ιράκ.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε ο Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και στον Δημήτρη Κωνσταντακόπουλο μιλάει για τις σχέσεις Ευρώπης και Αμερικής, αλλά και για το “φαινόμενο” του Ντόναλντ Τραμπ.
Eρ. Στο παρελθόν είχατε αρκετή ανάμειξη στα ελληνικά προβλήματα, με τις κυβερνήσεις και Παπανδρέου και Τσίπρα και γράψατε και ένα σχετικό βιβλίο πέρυσι. Τώρα η Ελλάδα πάλι αντιμετωπίζει τα ίδια προβλήματα. Πιθανώς ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών τη θέλει εκτός Ευρωζώνης και ορισμένοι διερωτώνται αν η κυβέρνηση Τραμπ δεν είναι επίσης υπέρ τέτοιας εξόδου. Εσείς τι νομίζετε ότι πρέπει να κάνει η Ελλάδα; Πως θα βελτίωνε τη θέση της μέσα ή έξω από την ευρωζώνη;
Απ. Σαφώς, η νέα κυβέρνηση δεν έχει μεγάλο σεβασμό για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ούτε ειδικό ενδιαφέρον για το ευρώ. Αμφιβάλω ότι έχουν μια σαφώς επεξεργασμένη στρατηγική για την Ελλάδα σε αυτό το στάδιο, αν και ο Πρόεδρος έκανε σαφείς τις προσωπικές του απόψεις για την Ελλάδα και το ευρώ μερικά χρόνια νωρίτερα. Και εξάλλου, η σε βάθος σκέψη των θεμάτων δεν είναι, όσο μπορώ να πω, ένα από τα δυνατά σημεία αυτής της κυβέρνησης εν γένει.
Σε ό,τι αφορά την προσωπική μου άποψη, πάντα παρέμεινε η ίδια. Η Ελλάδα έχει πιαστεί σε μια τρομερή παγίδα καταστροφικών πολιτικών, που δεν έχουν τίποτα να κάνουν με τη δημιουργία μιας ισχυρότερης οικονομίας ή μιας καλύτερης ζωής για τους Έλληνες. Το ζήτημα είναι κατά πόσον μια ρήξη με την Ευρώπη θα έκανε καλύτερα τα πράγματα. Κι αυτό είναι ένα ζήτημα που πρέπει την απάντηση να την επεξεργαστούν οι ίδιοι οι Έλληνες.
Ερ. Η εξαπάτηση μοιάζει να έγινε μία από τις κύριες μεθόδους πολιτικής στις μέρες μας. “Σοσιαλιστές” καταστρέφουν κοινωνίες, “εθνικιστές” έθνη. Τι νομίζετε εσείς, ο Τραμπ θα κάνει όσα υποσχέθηκε, ή τα αντίθετα;
Απ. Ωραία το θέσατε. Μέχρι τώρα η μέθοδος Τραμπ μοιάζει πολύ στην επιχειρηματική του μέθοδο. Αν τη συνόψιζα σε μια λέξη είναι η υπερβολή. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι πραγματοποίησε, με τις πρώτες δράσεις της, πολύ περισσότερα από όσα πραγματικά έκανε. Εκεί που είχαν δραστικά αποτελέσματα, όπως η απαγόρευση στα ταξίδια, ανακαλύψαμε ότι η κοινή γνώμη δεν κοιμάται και ότι τα δικαστήρια ακόμα λειτουργούν, μέχρις ενός σημείου. Απομένει να δούμε πως θα εξελιχθούν τα πράγματα με τον χρόνο.
Ερ. Αντιπροσωπεύει ο Τραμπ ένα νέο πολιτικο-οικονομικό παράδειγμα; Εσείς πως τοποθετείστε απέναντί του;
Aπ. Η κυβέρνηση είναι ένα μπέρδεμα αντιδραστικών ιδεολόγων, τύπων από τις μεγάλες επιχειρήσεις (big business) που δεν έχουν κυβερνητική εμπειρία και στρατιωτικούς που, ελπίζει κανείς, ότι απέκτησαν κάποιες συνήθειες πραγματισμού και προσοχής. Ο ίδιος ο Τραμπ εκφράζει κάτι από κάθε τάση. Αν υπάρχει ένα ενοποιητικό θέμα, είναι η γενική απόρριψη της εξουσίας των επαγγελματιών με τίτλους, κι ανάμεσά τους των δικηγόρων, των επιστημόνων και ίσως επίσης ειδικά των οικονομολόγων, που η κοινή γνώμη σωστά υποπτεύεται ότι έχουν πολύ υπερτονίσει την αξία των ιδεών τους. Είναι, για να το πούμε με μια κουβέντα, μια εξέγερση εναντίον όσων, εδώ και πολύ καιρό, ο Μίλοβαν Τζίλας ονόμασε τη “Νέα Τάξη”.
Το πως εγώ τοποθετούμαι είναι μικρού ενδιαφέροντος, αλλά ας το θέσω ως εξής. Πολύ καιρό τώρα έχω πάρει αποστάσεις από τη συμμετοχή στην επαγγελματική άρχουσα τάξη, ακριβώς γιατί ο διαχωρισμός των συμφερόντων αυτής της τάξης από αυτά του συνηθισμένου εργαζόμενου πληθυσμού, ήταν πολύ μεγάλος για το στομάχι μου. Βεβαίως όμως, η στροφή των ψηφοφόρων της εργατικής τάξης προς την ηγεσία αντιδραστικών ιδεολόγων είναι μια τραγωδία.
Ερ. Ο Τραμπ εξαπέλυσε μια μεγάλη επίθεση κατά της ΕΕ. Είναι τακτικές σοκ αυτές ή αποσκοπεί όντως στην καταστροφή της; Πως θα έπρεπε να αντιδράσει η Ευρώπη;
Απ. Η περιφρόνηση του Τραμπ για την ΕΕ είναι ξεκάθαρη. Είναι αυτό μεγάλη επίθεση; Δύσκολο να το πω γιατί είμαι πολύ μακριά από το τι σκέφτονται πραγματικά στον Λευκό Οίκο του Τραμπ. Βασιζόμενος όμως στις δηλώσεις, οι Ευρωπαίοι πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ προφανώς δεν περιμένει την Ευρώπη να ακολουθήσει άλλα συμφέροντα από τα δικά της κι αυτό είναι μια αξιοσημείωτη αλλαγή προοπτικής που έχει ενδιαφέρουσες ψυχολογικές επιπτώσεις στην εδώ κοινότητα της εξωτερικής πολιτικής.
Τούτου δοθέντος, η Ευρώπη χρειάζεται να επεξεργαστεί ποια είναι τα δικά της ανεξάρτητα συμφέροντα. Οι δικές μου απόψεις παραμένουν συνδεδεμένες με αυτές του κινήματος DiEM25. Το καλύτερο για την Ευρώπη θα ήταν να αναπτύξει δημοκρατικούς και υπόλογους θεσμούς στο ευρωπαϊκό επίπεδο, μαζί με μια περιεκτική αλλαγή στην οικονομική πολιτική. Ξέρω ότι αυτή είναι μια υψηλή επιδίωξη, ίσως και αδύνατη. Αλλά η εναλλακτική μιας γενικής διάλυσης δεν μου μοιάζει καθόλου ελκυστική.
Ερ. Είδαμε εκκλήσεις για έναν νέο προστατευτισμό, αλλά ταυτόχρονα και άρση όλων των εμποδίων στη δραστηριότητα του χρηματιστικού τομέα. Είναι δυνατόν να συνδυαστεί προστατευτισμός με χρηματοπιστωτική παγκοσμιοποίηση;
Απ. ‘Όχι. Τουλάχιστο όσο μπορώ να το πω. Μοιάζει ότι η νέα αμερικανική κυβέρνηση δεν το έχει σκεφτεί αυτό σε βάθος και οι πιθανές συνέπειες θα είναι οι προστατευτικές πρωτοβουλίες να υπονομευθούν από τη χρηματοπιστωτική παγκοσμιοποίηση – ιδίως σε πρώτη φάση από το ανερχόμενο δολάριο. Ετοιμάζω τώρα ένα λεπτομερές άρθρο για το θέμα αυτό.
Ερ. Ορισμένοι πιστεύουν ότι φτάσαμε ήδη τα φυσικά όρια ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και, ταυτόχρονα, έχουμε αποκτήσει πια ότι χρειαζόμαστε για να ικανοποιήσουμε τις “εύλογες ανθρώπινες ανάγκες”. Συμφωνείτε; Αν αυτό ισχύει, ο “καπιταλισμός της καταστροφής” (disaster capitalism) δεν μπορεί να εξηγηθεί ως ανταποκρινόμενος σε μια αντικειμενική ανάγκη, με την ίδια έννοια που έδρασαν οι πόλεμοι στο παρελθόν, καταστρέφοντας τις παραγωγικές δυνάμεις; Ποιο θα μπορούσε να είναι ένα εναλλακτικό μοντέλο τόσο στο “παγκοσμιοποιητικό”, όσο και στο “εθνικιστικό” μοντέλο νεοφιλελεύθερου μετατρεπόμενου σε καταστροφικό καπιταλισμό;
Ερ. Από την άποψη καθαρά της παραγωγικής ικανότητας, φτάσαμε εδώ και καιρό στο σημείο που βασικές ανθρώπινες ανάγκες και οι απαιτήσεις μιας αξιοπρεπούς ζωής θα μπορούσαν να ικανοποιηθούν για τους περισσότερους ανθρώπους, εφόσον υπήρχαν κατάλληλες κοινωνικές και πολιτικές ρυθμίσεις. Ο καπιταλισμός όμως πάντα ενθάρρυνε ανταγωνιστικές συγκρούσεις και αγώνες για την απόκτηση και την επίδειξη πλούτου και εξουσίας, η επιδίωξη είναι το στάτους, όχι οι υλικές ανέσεις. Η επεξεργασία μιας εναλλακτικής έγινε, ήδη από την περασμένη γενεά, πιο επείγουσα από ποτέ άλλοτε, δεδομένων των οικολογικών ορίων που δεν είχαν προηγουμένως αναγνωριστεί.
Ερ. Θα ήθελα να πάμε λίγο στον ρόλο του χρήματος. Τι πιστεύετε για το μέλλον του δολαρίου, του ευρώ και άλλων πιθανών εναλλακτικών ως παγκόσμιων αποθεματικών;
Ap. Επί του παρόντος, πιστεύω ότι ισχύει η μεγάλη αρχή του Κόμη ‘Οτο φον Μπίσμαρκ. Δηλαδή η Θεία Πρόνοια φροντίζει τους ανόητους, τους μεθυσμένους και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Έτσι και για το εγγύς ,μέλλον, το δολάριο θα παραμείνει εκεί που είναι. Τη μοίρα του ευρώ θα την αποφασίσουν οι πολιτικές της Ευρώπης,
Ερ: Γιατί βλέπουμε διεθνώς αυτές τις καμπάνιες υπέρ του πλαστικού χρήματος και της απαγόρευσης των μετρητών;
Απ. Η καμπάνια εναντίον των μετρητών είναι απολύτως προφανές γιατί γίνεται. Οι ανταλλαγές χωρίς μετρητά περνάνε μέσα από τις τράπεζες κι αυτό αρέσει πάρα πολύ στις τράπεζες. Γι’ αυτό πιστεύω ότι είναι πολύ καλή η ιδέα μιας δημόσιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας ανταλλαγών, που θα συνδύαζε την ευκολία των ηλεκτρονικών ανταλλαγών με το πολύ μικρό κόστος των μετρητών. Ο περιορισμός του ρόλου των ιδιωτικών εμπορικών τραπεζών είναι ένα ουσιώδες στοιχείο οποιουδήποτε σοβαρού προγράμματος πολιτικής μεταρρύθμισης.
Eρ. Τι εννοείτε με τη δημόσια ηλεκτρονική πλατφόρμα ανταλλαγών;
Απ. Κοιτάξτε, για παράδειγμα υπάρχει μια πρόταση του Diem, που είναι ένας τρόπος να ξανα-αναπτυχθεί ο τραπεζικός τομέας και να τον πάρουμε από τα χέρια των μεγάλων ιδιωτικών πολυεθνικών τραπεζών. Ιστορικά είναι κοντά στην ευρωπαϊκή πρακτική, ιδιαίτερα τη γαλλική, που έχει περιγραφεί εδώ και καιρό.
Πηγή: http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=26516&subid=2&pubid=114470292
