Του Νώντα Χαλδούπη
Το «πάγωμα» χρεών στα ασφαλιστικά ταμεία από την αρχή του 2017, ώστε να πάρουν ενημερότητα χιλιάδες μικρομεσαίοι επιχειρηματίες και επαγγελματίες, ήταν η σημαντικότερη εξαγγελία του πρωθυπουργού στη φετινή ΔΕΘ. Όμως, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες της διαπραγμάτευσης με τους θεσμούς, που αρχίζει πολύ σύντομα και δεν θα είναι καθόλου εύκολη.
Η εξεύρεση μιας λύσης για τους επιχειρηματίες με ληξιπρόθεσμες οφειλές στον ΟΑΕΕ και το ΕΤΑΑ είναι μια εν δυνάμει «τοξική» εκκρεμότητα της μεταρρύθμισης Κατρούγκαλου: τα δύο ταμεία θα ενταχθούν στον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) από 1ης Ιανουαρίου 2017 και οι εισφορές θα υπολογίζονται με τη νέα μέθοδο (20% επί του μηνιαίου φορολογητέου εισοδήματος), αλλά είναι προφανές ότι ο νέος φορέας θα είναι προβληματικός εκ γενετής, αν οι χιλιάδες επιχειρηματίες και επαγγελματίες με ληξιπρόθεσμες οφειλές δεν πληρώνουν τις εισφορές τους.
«Τώρα είναι η στιγμή να δώσουμε ανάσες και ενίσχυση στον ΕΦΚΑ», είπε χαρακτηριστικά για το θέμα αυτό ο πρωθυπουργός στην Θεσσαλονίκη, παρουσιάζοντας με αυτό τον τρόπο την αναγκαιότητα να επανενταχθούν στο ασφαλιστικό σύστημα οι «κόκκινοι» ασφαλισμένοι, λαμβάνοντας ενημερότητα, όποιες εκκρεμότητες και αν έχουν ως το τέλος του τρέχοντος έτους, οι οποίες θα ρυθμισθούν αργότερα. «Το πάγωμα των χρεών δεν σημαίνει διαγραφή τους», έσπευσε πάντως να διευκρινίσει ο Αλ. Τσίπρας.
Παρουσιάζοντας το μέτρο, στην ομιλία του, το Σάββατο, ο πρωθυπουργός έκανε λόγο για «ικανοποίηση ενός πάγιου αιτήματος του συγκεκριμένου κλάδου» και πρόσθεσε: «Οι ασφαλιστικές οφειλές των ελεύθερων επαγγελματιών και των αυτοαπασχολούμενων στον ΟΑΕΕ και στο ΕΤΑΑ, που καθίστανται ληξιπρόθεσμες ως και τις 31.12.2016, παγώνουν, χωρίς βεβαίως να διαγραφούν, ώστε να μπορεί κανείς να είναι ασφαλιστικά ενήμερος εάν είναι συνεπής στις τρέχουσες οφειλές του. Διότι από 1.1.2017 οι ασφαλιστικές εισφορές δεν προκύπτουν αυθαίρετα αλλά συνδέονται με την πραγματική οικονομική δυνατότητα του ασφαλισμένου. Πρόκειται για ένα μέτρο πραγματική ανάσα για εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες αλλά και για τη βιωσιμότητα του νέου δημόσιου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης».
Πέραν των πρωθυπουργικών δεσμεύσεων, όμως, υπάρχει στον ορίζοντα μια δύσκολη διαπραγμάτευση με τους δανειστές. «Αυτό θα είναι ένα από τα βασικό θέματα που θα διαπραγματευτεί η κυβέρνηση με τους θεσμούς», όπως τόνισε ο υπουργός Εργασίας, Γιώργος Κατρούγκαλος.
Σύμφωνα με πληροφορίες, με τη γενική αρχή ότι θα πρέπει να δοθεί ενημερότητα στους οφειλέτες, για να λειτουργήσει χωρίς «τρύπες» ο ΕΦΚΑ, οι θεσμοί των δανειστών έχουν ήδη συμφωνήσει, γι’ αυτό και ο πρωθυπουργός δεν δίστασε να παρουσιάσει το μέτρο πριν ακόμη αρχίσει η διαπραγμάτευση για τα επιμέρους θέματα της εφαρμογής του.
Όμως, όπως είναι γνωστό και από άλλες περιπτώσεις διαπραγματεύσεων με τους εκπροσώπους των δανειστών, μια συμφωνία επί της αρχής δεν είναι ποτέ αρκετή για να αποφευχθούν δυσάρεστες εκπλήξεις στη διαπραγμάτευση. Ιδιαίτερα όταν πρόκειται για θέματα που αγγίζουν μια «ευαίσθητη χορδή» των εκπροσώπων των δανειστών, δηλαδή τη βελτίωση της κουλτούρας πληρωμών στην Ελλάδα.
Το θέμα, βεβαίως, που θα πρέπει να αντιμετωπισθεί σε αυτές τις συζητήσεις είναι τι ακριβώς θα γίνει με τα παλαιά χρέη που θα «παγώσουν». Το υπουργείο Εργασίας έχει προτείνει να αντιμετωπισθούν περίπου όπως τα χρέη προς τις τράπεζες: με εξατομικευμένη προσέγγιση, βάσει της οποίας θα καθορίζεται ένα πλάνο αποπληρωμής ανάλογα με τις δυνατότητες κάθε ασφαλισμένου και, πρωτίστως, με στόχο να είναι η επιβάρυνση από τη ρύθμιση των παλαιών χρεών τόσο χαμηλή, ώστε να μην τίθεται σε κίνδυνο η πληρωμή των τρεχουσών εισφορών.
Η εξατομικευμένη προσέγγιση ενός τόσο μεγάλου αριθμού οφειλετών από ένα ασφαλιστικό σύστημα με τα γνωστά προβλήματα και διοικητικές δυσλειτουργίες που έχει το ελληνικό θεωρείται βέβαιο ότι θα αντιμετωπισθεί με καχυποψία από τους θεσμούς. Επιπλέον, πολλά θα πρέπει να συζητηθούν για τους όρους των ρυθμίσεων που θα γίνουν, ιδιαίτερα εάν η κυβέρνηση, όπως αναμένεται, προτείνει ο αριθμός των δόσεων να φθάνει τις 100. Όπως επίσης και για το πότε και με ποιο τρόπο θα ενεργοποιούνται τα μέτρα αναγκαστικής είσπραξης εις βάρος όσων χάσουν και τη ρύθμιση «τελευταίας ευκαιρίας».
Ο δρόμος από τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού, το Σαββατοκύριακο, μέχρι να τεθούν σε εφαρμογή οι νέες ρυθμίσεις για το «πάγωμα» χρεών, την 1η Ιανουαρίου, φαίνεται ότι θα είναι αρκετά μακρύς και δύσβατος, καθώς είναι μόνιμες οι προστριβές των ελληνικών κυβερνήσεων με τους δανειστές για όλα τα θέματα που άπτονται της ρύθμισης παλαιών οφειλών σε εφορίες και ταμεία και οι θεσμοί έχουν σχηματίσει την πεποίθηση ότι οι ρυθμίσεις που εφαρμόζονται κατά καιρούς για τις οφειλές «αδυνατίζουν» την κουλτούρα πληρωμών και επιδεινώνουν το πρόβλημα της ασυνέπειας φορολογούμενων και ασφαλισμένων.
«Η απροθυμία των οφειλετών να ρυθμίσουν τα χρέη τους στις εφορίες και στα ταμεία δεν συνδέεται με τη χαμηλή ελκυστικότητα των ρυθμίσεων, αλλά με το ότι δεν εκλαμβάνεται από τους οφειλέτες ως αξιόπιστη η απειλή της λήψης αναγκαστικών μέτρων είσπραξης», σημειωνόταν σε παλαιότερη έκθεση της Κομισιόν (εποχής Σαμαρά) και αυτές οι αντιλήψεις των θεσμών δεν έχουν αλλάξει πολύ ως τώρα…
